پروژه دانشجویی مقاله بررسی ویژگیهای اجتماعی مصرف کنندگان مواد مخدر تحت word دارای 195 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله بررسی ویژگیهای اجتماعی مصرف کنندگان مواد مخدر تحت word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله بررسی ویژگیهای اجتماعی مصرف کنندگان مواد مخدر تحت word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پروژه دانشجویی مقاله بررسی ویژگیهای اجتماعی مصرف کنندگان مواد مخدر تحت word :
بررسی ویژگیهای اجتماعی مصرف کنندگان مواد مخدر
مقدمه :
الف – بیان مسئله
ب – طرح مسئله
پ – سوالات تحقیق
ت – اهداف تحقیق
ث – اهمیت موضوع
ج – بیان مفاهیم
مقدمه :
در این تحقیق به بررسی ویژگیهای اجتماعی مصرف کنندگان مواد مخدر پرداخته ایم . و از آنجایی که موضوع اعتیاد یکی از دغدعه های ذهنی محقق بود و در طی دوره کارورزی بطور عمیق با فضای زندگی افراد معتاد آشنا شده است پس نیاز به بررسی همه جانبه فضای اجتماعی پیرامون شخص معتاد مطرح شد . از آنجایی که اعتیاد یکی از معضلات اصلی رو به گسترش در جامعه ما است به طور ملموس همه روزه با پی آمدها ، عوارض ، ناهنجاریهای ناشی از آن روبرو هستیم پس بر آن شدم تا به طور علمی این مشکلات را بررسی کنم . در این تحقیق جامعه آماری ، شامل افراد معتاد ترک اعتیاد کرده در تهران می باشد و در آن از روش مشاهده ، مصاحبه ، بررسی اسناد و مشارکت استفاده شده است . اطلاعات حاصل از این روشهای گردآوری شده و این اطلاعات را در فصل چهارم به طور مسبوط ملاحظه می کنید . این پژوهش در اسفند ماه 1385 تا پایان مرداد 1386 در تهران انجام شد .
الف ) بیان مسئله :
– ایده آغازین :
یک روز بعد از تعطیلات نوروز استاد در سر کلاس این موضوع را مطرح کرد که شما درباره ی گروه Na چه می دانید ، چه گروهی هستند چه اقداماتی را انجام می دهند من در آن زمان کارورزی کار با گروه را انتخاب کرده بودم ولی هنوز محل کارورزی ام مشخص نبود وقتی استاد بیشتر راجع به این گروه توضیح داد و گفت که چه کارایی را انجام می دهند راغب شدم که کارورزی کار با گروه را به مطالعه و بررسی این گروه اختصاص دهم .
و در جلسات گروه شرکت کردم و کلاً با این گروه آشنا شدم . (NA گروه معتادان گمنام است ) طی این جلسات با گروه بیشتر آشنا شد و راجع به آنها اطلاعات کسب کردم و به شیوه عمل گروهی به قوانین کار با گروه آنان اشراف پیدا کردم روابط ما آنقدر گسترده شد .
که استاد قرار ملاقات را با چندین تن از اعضای گروه NA را تنظیم کردند و ما رو در رو با آن افراد ترک اعتیاد کرده بودند مصاحبه کردیم و اطلاعات بیشتری کسب کردیم و این آشنایی باعث شد که من کارورزی کار با جامعه خود را نیز با آن گروه ادامه دهم و بعد از آن هم به دلیل علاقه مندی به مشکلات معتادان و شناخت تأثیر آنان در زندگی اجتماعی موضوع پایان نامه خود را نیز درباره ی افراد معتاد انتخاب کردم چون امروزه در خانه ای نیست که حداقل یک فرد معتاد نباشد و یا آمار و ارقامی که راجع به اعتیاد جوانان و نوجوانان چاپ می‌شد و تصویر دردناکی از مشکلات اجتماعی را نشان می دهد.
در کشور رو به توسعه ایران که هنوز از صنعتی شدن و رفاه و آسایش اجتماعی چیزی ندیده است و دچارگذار و بی هنجاری ناشی از تغییر جامعه سنتی به شکل در هم ریخته کنونی است ، اضافه شدن مشکلاتی مانند اعتیاد ، ایدز ناشی از آن و سایر مسایل اجتماعی ضرورت این پرسش بیشتر مطرح شد.
چه ویژگی های اجتماعی مصرف کنندگان مواد مخدر دارند .
ب ) طرح مسئله :
امروزه مشکل اعتیاد به عنوان پدیده مهلک و مخرب که نتایجش می‌تواند اثرات بسیار سویی در زمینه های اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی جامعه داشته باشد . و معمولاً گروهی که در برابر این پدیده مهلک و خطرناک بیش از سایر گروهها آسیب پذیر است همانا در گروه جوانان یک جامعه می باشد . علل گرایش جوانان به مصرف نا به جای مواد مخدر و داروهای اعتیاد آور ممکن است انگیزه‌های گوناگونی داشته باشد و از فرهنگ دیگر و از کشوری به کشور دیگر تفاوت کند . در حال حاضر نزدیک به یک میلیون و دویست هزار نفر معتاد در کشور وجود دارد ( نشریه مبارزه با مواد مخدر 1376 ) که به صورت دائمی مصرف کننده مواد مخدر می باشند و هشتصد هزار نفر به صورت تفننی مصرف کننده موادمخدری می باشند
اگر به طور متوسط هر خانواده را 5 نفر در نظر بگیریم و در دو میلیون نفر معتاد ضرب کنیم حدود ده میلیون نفر در جامعه ما درگیر با مواد مخدر و اعتیاد می باشند.
میدانیم که چگونه یک فرد تحت تأثیر عوامل محیطی ، ویژگیهای خاصی پیدا میکند و تغییر رفتار ، گفتار و اعمال فرد اگر نگوئیم نا ممکن بسیار مشکل است و حتی در اثر ترک آن شرایط و محیط پس از گذشت سالهای آن ویژگی و اثرات محیط در فرد تداوم دارد و اهمیت توجه به جوان و اعتیاد و خطاهایی که از او صادر می گردد تا حدودی روشن می شود .
اگر ما به خطای یک جوان که چندان مهم هم نباشد با دقت و تأمل توجه نکنیم و بگونه ای او را نسبت به خطایی که مرتکب شده آگاه نگردانیم راه را برای ارتکاب خطاهای بزرگتر و اعتیاد هولناک تری باز کرده ایم البته بسیاری از رفتارهای اعتیادزا که اکنون از ناحیه جوان صادر می گردد بعلت ناآگاهی و عدم شناخت صحیح جوان از عواقب و نتایج انحراف پدید می‌آید که منجر به استفاده از مواد مخدر که عدم آگاهی عمومی محیط این امر را تقویت می کند اهمیت توجه به اعتیاد جوانان از این جهت نیز قابل بررسی است جوانی که امروزه مرتکب استفاده از مواد مخدر می شود .
بی شک در سنین بالاتر بی باکانه مرتکب جنایتهای بزرگتر می شود و با تجاربی که در ا ین زمینه مرتکب کرده و آلوده تر شده ، شرایط خطرناک می شود و ضرورت آن نیز از آن جهت است که جوانان در حال گذر از این مرحله هستند و در آینده نزدیک دیگر انرژی و توان را ندارند تا در جهت پویایی زندگی خویش و بقا و پویایی جامعه قابل استفاده و بهربرداری قرار دهند بنابر این با توجه به اهمیت گذر زمان و بزرگی و پیشرفت مسئله اعتیاد پیشگیری از این امر مهم و بسیار ضروری به نظر می رسد .
برخی از شواهد تربیتی و روانشناسی حاکی از آن است که تربیت خانوادگی و فقدان نظام اجتماعی نهاد خانواده و ناکارآمدی برخی والدین اجتماع پذیریهای ناشایسته از سوی دوستان و همسالان و عوامل نامطلوب دیگر جلو ارتقاء ، سطح کیفی ، تعلیم و تربیت فرزندان جوامع اجتماع را گرفته و گاهی چنان سد راه کرده که این جوان نو پا از حرکت مطلوب بازداشته است و به سوی انحراف و کجروی روی آورده در پی افراد در سوء استفاده از مواد در برآید مواد مخدر بر اندام نیروی انسانی پویا و فعال جامعه اثر نامطلوب دارد که نهایتاً استفاده مستمر علاوه بر نابود شخص ، به تخریب اقتصاد ، اجتماع ، اضمحلال فرهنگ و توسعه سقوط و انقراض هویت ملت و مملکت خواهد انجامید. معایب و مضرات اعتیاد علی الخصوص در جوانان بر کسی پوشیده نیست شیوع و گسترش مواد مخدر در میان نسل جوان و جوانی که سرمایه انسانی کشور را تشکیل می دهد مانع رشد و یا پیشرفت و توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشور گشته و دور باطل توسعه نیافتگی را پدید می آورد
به طور کلی مسئله اعتیاد به قدری گسترده است که نه فقط تمامی جنبه های زندگی بشر بلکه ارکان هستی و شخصیت خانوادگی ، اجتماعی اقتصادی و فرهنگی را تحت شعاع قرار داده آسیب های بسیار جدی اعم از طلاق ، متواری شدن کودکان از خانواده ، افسردگی ، انواع بیماریهای به ویژه ایدز و دهها نوع آسیب دیگر را پدید آورده از طرف دیگر انسان همیشه نوع گرا بوده و ذاتاً طالب تنوع ترقی و بدیع گرایی است این خصوصیات اساس پیشرفت انسان را تشکیل داده و به توسعه و تکامل در نهایت به زندگی سعادتمندانه خواهد انجامید اما اعتیاد به عنوان مهم ترین مانع و آفت و عامل انحطاط در مقابل این ترقی و پیشرفت قرار داد جامعه را از داخل میان پوچ و ساکن در نهایت ساقط می نماید این جامعه نه اینکه به توسعه پیشرفت نمی‌رسد بلکه نابود نیز خواهد شد .
فقر پدیده اجتماعی و رابطه آن با اعتیاد :
با کمال تأسف دیده شده که بیشترین معتادان هر جامعه را افراد فقیر تشکیل می دهند مثلاً افرادی که در مرحله های شلوغ و پر جمعیت شهرهای صنعتی و تجاری زندگی می کنند .
بیشترین درصد معتادان در شهر تهران هستند . البته نمی توان گفت بین فقر و اعتیاد رابطه مستقیم وجود دارد چون در هر جامعه عده زیادی از مردم فقیرند ولی معتاد نیستند علتهایی که این افراد را به این راه می کشانند یکی محرومیت های ناشی از فقر است که تنها راه فرار از این ناراحتی ها را مصرف مواد مخدر می داند عامل دیگر اینکه تولید کنندگان سعی می کنند عوامل توزیع را از اینگونه افراد انتخاب کنند.
چون اولاً علت فقر ، تخصص و حرفه ای ندارند و در نتیجه بازارکارشان بی رونق است . عوامل تولید سعی می کند اول آنان را معتاد می کنند و بعد از آنان برای فروش مواد مخدر استفاده نمایند چون کاری از بدون زحمت با درآمد نسبتاً خوب و در عین حال به تخصص هم نیاز ندارند . و بعد از مدتی فروش و توزیع برای شناخت ناشی از فقر آموزشی که خود از فقر خانوادگی ناشی می شود علت دیگری برای کشش در این راه است چون خوشبختانه بین میزان آگاهی و شناخت یا حدود تحصیلات و اعتیاد مردم رابطه معکوس وجود دارد . هنوز هم درصد افراد تحصیل کرده معتاد به قدری پایین است که از لحاظ آماری چشمگیر نیست میزان آموزش در مورد دیگر انحراف اجتماعی هم همین نتیجه را دارد .
عوامل اجتماعی و رابطه آن با اعتیاد :
1 – در دسترس بودن مواد مخدر :
یکی از مهم ترین عوامل اعتیاد است چون چیزی به آسانی در اختیار دارد گرایش به آن آسان تر صورت می پذیرد .
2– نابرابریهایی اقتصادی و اجتماعی :
اختلافات طبقاتی در هر جامعه بی ایمانی بیشترین افراد آن جامعه نسبت به شرایط موجود منتهی می شود و همین بی ایمانی نسبت به شناخت اجتماعی در گرایش به اعتیاد تأثیر بسزایی دارد . تا شکاف و فاصله طبقاتی کم شود اعتیاد در جامعه کاهش نخواهد یافت .
3 – تسلط گروههای اقلیت نژادی :
در جامعه ای که اقلیت حاکم بر اکثریت افراد جامعه به صورت یک پدیده اجتماعی درآمده باشد و گروه اکثریت قدرت مقابله با آنان را نداشته باشند در مقابله با این بی عدالتی نمی توانند بی تفاوت بنشیند و اگر مردم ایمان قوی نداشته و یا ایدئولوژی خاصی در آن جامعه ، برای تغییر وضع موجود نباشد برای رهایی از این محرومیت های اقتصادی و اجتماعی ممکن است به مواد مخدر روی آورد و تا مدتی خود را از واقعیت های تلخ این جهان دور نگه دارد بدیهی است تکرار این عمل به اعتیاد منجر می شود .
4 – بیکاری :
به عنوان یک پدیده اجتماعی زمینه مسائدی برای انحراف به ویژه اعتیاد است افراد بیکار چون بیشترین اوقات خود را در قهوه خانه ها یا تریا ها می گذرانند و این گونه اماکن بهترین و مناسب ترین جا برای فروش و مصرف مواد مخدر است .
در نتیجه برای گرایش و کشش به طرف اعتیاد عامل مساعدی به شمار می آیند که در اصل از بیکاری مردم ناشی می شود زیرا یکی از مواردی که در هنگام تحقیق ، نظر مرا جلب کرد وجود این قبیل اماکن عمومی برای مصرف مواد مخدر بود .
عوامل متعددی در اتیولوژی سوء مصرف و اعتیاد مؤثر هستند که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می شود این عوامل دارای تقسیمات است به شرح زیر :
عواملی که مربوط به خود فرد است :
عبارتند از : کمبود اعتماد به نفس ، تمایل به اعمال زشت و خلاف ، ناراحتی های روانی ( اسکیزوفرنیا ، فوبی ، مانیا ، افسردگی اساسی ، اختلالات شخصیت اجتماعی ) درد یا بیماریهای جسمی ، نظر مثبت به مصرف مواد داشتن ، زمینه ارثی ، مورد خشونت قرا رگرفتن و وضعیت بد تحصیلی و ;.
– عواملی که مربوط به خانواده فرد و اطرافیان است :
عبارتند از : مصرف مواد توسط افراد خانواده ، رها کردن فرزند به حال خود ، تشنج و درگیری در خانواده دوستان معتاد ، طرد شدن از سوی معلمین ، دسترسی آسان به مواد و فشارهای ناشی از محیط .
حال برای آنکه بخواهیم رابطه نوع ماده مخدر و گرایش به آن را بدانیم باید انواع مواد را بشناسیم یا که در اینجا فقط اشاره ای به انواع مواد می شود و در فصلهای بعدی به طور مفصل به شرح آن خواهم پرداخت 0
مواد توان افزا : که به نام محرک زا نیز معروفند :
آمفتامین ، کوکائین ، خات ، گیاه کوکا ، کراک .
مواد سستی زا یا مخدر :
گیاه خشخاش ، تریاک ، سوخته تریاک ، شیوه تریاک ، مرفین ، هروئین
مواد توهم زا :
گیاه شاهدانه ، کراس ، بنگ ، چرس ، حشیش ، ماری جوانا ، ال اس ری
داروه های مسکن ، خواب آور و آرام بخشها :
پاربیتوراتها ، بنزودیازپام
حال که انواع مواد مخدر را شناختیم به این نکته نیز اشاره می کنم که نحوه مصرف هر یک از این مواد متفاوت است .
به طور کلی چند روش مصرف وجود دارد که عبارتند از :
تزریق ، خوردن ، تدخین ، استنشاق . حال که انواع مواد را شناختیم می توانیم بگویم که مواد مخدر تنها مربوط یک قشر خاصی نمی باشد بلکه همه افراد چه در قشر بالای اجتماعی چه در قشر متوسط اجتماع و چه در قشر پایین اجتماع احتمال می رود که گرایش به مواد مخدر را داشته باشد.
یعنی در این سه طبقه افراد می توانند به صورت دائمی یا تفننی از ماده استفاده کنند ، اگر از مصرف کنندگان ماده مخدر بپرسیم که شد گرایش به مواد مخدر پیدا کردید هر کدام عاملهای مختلفی را در زندگی مؤثر به گرایش به اعتیاد می دانند . امروز با توجه به گستردگی مواد مخدر جوانان اکثر گرایش به این دارند که بیشتر از مواد صنعتی استفاده کنند چون نحوه ی مصرف کردن آن نیز راحت است و ابزار زیادی نیاز ندارد .
پ ) سوالات تحقیق :
1- انواع مواد مخدر چیست ؟
2 – مشکلات اقتصادی افراد درگیر با مواد مخدر چیست ؟
3 – مشکلات اجتماعی افراد درگیر با مواد مخدر چیست ؟
4 – مشکلات فرهنگی افراد درگیر با مواد مخدر چیست ؟
ت) اهداف تحقیق :
1- بررسی و شناخت انواع مواد مخدر .
3- بررسی مشکلات اجتمادی افراد درگیر با مواد مخدر .
4 – بررسی مشکلات فرهنگی افراد درگیر با مواد مخدر .
ث) اهمیت موضوع :
در بررسی تاریخ بشری شاید کمتر کشوری را بتوان یافت که با مسائل مربوط به مواد مخدر دست به گریبان نبوده و شاید بتوان گفت مواد مخدر همزاد بشر در این جهان یافت شده و امروزه غالب کشوری جهان بنحوی از آنجا با این آفت اجتماعی مواجه می باشند در زمان ما مسئله مواد مخدر مشکل مخاطره آمیز و کاملاً پیچیده به خود گرفته و در عین حال گسترش جهانی یافته است .
مشکلات اجتماعی ناشی از آن ، گریبانگیر همه افراد جامعه می شود بطوریکه اعتیاد به مواد مخدر علاوه بر زیان های جدی و خطرناک جسمی از قبیل ابتلاء به بیماریهای عفونی واگیر دار همچون ایدز ، هپاتیت ، سل عوارض و مشکلات عدیده ی اجتماعی و اقتصادی از قبیل افزایش جرمهای مرتبط با مواد مخدر همچون جنایت و سرقت ، فقر تکدی گری و ;. هدر رفتن سرمایه های کلان مادی کشور را به دنبال داشته است کشور ما دارای جمعیتی جوان است . موقعیت استراتژیک ایران و قرارگیری آن در کنار کشورهایی همچون افغانستان و پاکستان که جزء و تولیدکنندگان عمده مواد مخدر بوده و از طرفی دیگر مسئله ی ترانزیت و عبور مواد مخدر به جهت ویژگی های خاص منطقه ای از کشور ما یک مسیر مناسب جهت قاچاق مواد مخدر فراهم ساخته که این باعث رشد روز افزون مصرف داخلی آن شده است پس از پیروزی انقلاب اسلامی علی رغم تلاش بی وقفه نظام مقدس اسلامی کشورمان و تقدیم بیش از 2700 نفر شهید از نیروی انتظامی و نظامی این روند رو به رشد بوده و در نتیجه آمار معتادیان و نیز عوارض ناشی از اعتیاد فراوان افزایش داشته است .
ج) بیان مفاهیم :
اعتیاد : عبارت است از وابستگی به موادی که تکرار مصرف آن با کمیت مشخص و در زمانهای معین از نظر مصرف کننده ضروری بوده دارای ویژگیهای زیر است :
– ایجاد وابستگی جسمی : حالتی است که پس از مصرف مکرر در شخص ایجاد می شود در صورت عدم مصرف یا خنثی شدن اثر آن ماده ، شخص دچار اختلالات شدید جسمی نظیر پا درد آب ریزش بینی ، درد های شدید استخوانی ، بیقراری ، دل پیچه و نظایر آن می شود . این وابستگی پایه ی اساسی برای وابستگی فکری است . به عبارت شرطی شدن به مصرف آن ماده نیز محسوب می شود .
– ایجاد وابستگی فکری :
ایجاد حالتی است که شخص پس از مصرف ماده ی ماده مورد مورد نظر احساس رضایت و نوعی اقناع شدن می کند ، علاوه بر آن ، این حالت میل فراوانی نسبت به مصرف مجدد در شخص به وجود می آورد . در واقع این حالت به گونه ای شرطی شدن است که فرد عملاً در می یابد که در موقع ناراحتی ، مصرف آن ماده همراه با رفع ناراحتی بوده است در این نوع وابستگی مصرف کننده علاوه بر ماده مصرفی به شرایط محیط و آدابی که ویژه افراد مزبور است نیز وابسته می شود .
این آداب و رفتارهای خاص در شکل بخشیدن بر حالتهای مصرف کننده اثر می گذارد . برای تعلق داشتن به گروه و این پاره فرهنگ ، مصرف کننده فقط ماده مزبور را مصرف نمی کند ، بلکه باید درک خود را از مصرف آن ماده طبق فرهنگ موجود منطبق سازد .
– پیدایش پدیده ی تحمل در بدن نسبت به مواد مصرفی :
نشانه آن ایجاد جریان تخفیف و کاهش در واکنشهای جسمی خود نسبت به مقدار معینی از آن ماده است .
در نتیجه اگر مصرف کننده بخواهد همان اثرات قلبی را داشته باشد ، باید مقدار بیشتری از آن ماده مصرف کند .
– بدست آوردن ماده مورد نیاز به هر شکل و از هر طریق .
– تأثیر مخرب بر مصرف کننده ، خانواده ، و جامعه .
اعتیاد طبق تعریف W.h.o :
اعتیاد از نظر لغوی به معنی عادت کردن و احساس نیاز است و امروز در منابع علمی به جای اعتیاد از واژه وابستگی استفاده می شود که این واژه در سال 1964 توسط سازمان بهداشت جهانی جایگزین واژه اعتیاد شده است . وابستگی یک ماده جنبه های روانی ، جسمی و رفتاری را شامل می شود ، هنگام وابستگی به یک ماده فرد میل شدید و اجتناب ناپذیری برای مصرف آن پیدا می کند . (مجله بهورز سال 12/ بهار80)
ماده مخدر طبق تعریف w.h.o :
هر ماده ای که پس از وارد شدن به درون ارگانیم بتواند بر یک یا چند عملگر آن تأثیر بگذارد .
( مجله بهورز سال 10 / شماره 3 / پائیز 78 صفحه 22 )
سن شروع : سن فعلی منهای سالهای اعتیاد .
معتاد :
به انسانی گفته می شود که راههای گوناگون خوردن مواد مخدر تزریق آن ، دود کردن استنشاق ، یا از راه مقعد یک نوع ماده یا چند ماده را با هم به صورت مداوم مصرف می کند که در صورت قطع آن مسائل جسمانی ، رفتاری ، یا هر دو مشکل با هم مواجه می شود . علاوه بر این معتاد با تداوم مصرف ، از نظر ظاهری و رفتاری ، به تعریف صوری معتاد در جامعه شبیه شده به تدریج هنجارهای جامعه ی معتادان و خرده فرهنگ متعلق به ایشان را می پذیرد ، در نتیجه مصداق انگ یا بر چسبی می شود که (( معتاد )) نام دارد . پس معتاد ، از یک سو محصول کنش و واکنش مداوم و مرتب بین ارگانیم انسان و مواد طبیعی و شیمایی یاد شده و از سوی دیگر محصول یک وفاق جمعی است .
مشکلات عاطفی و روانی : اختلالات ناشی از فشار روانی غم و غصه که ممکن است منجر به ناتوانی در سازگاری و کنترل رفتار معمولی بشود .
اختلافات خانوادگی :
عدم تفاهم زوج و زوجه و این دو با فرزندان یا بستگان درجه یک بر سر ارزشها ، هنجارها یا توقعات بیولوژیک .
شکست های اجتماعی :
شامل عدم موفقیتی که فرد معتاد در محیط و خانواده به طور کلی در اجتماع با آن مواجه می شود مثل از دست دادن شغل یا مقام اداری ، موفق نشدن در رسیدن به پاره ای از اهداف مثل ورشکستگی در کار ، شکست در عشق و ;.
مشکلات اقتصادی :
شامل نداشتن شغل ، مهارت حرفه ای خاص ، پول کافی در اختیار نداشتن ، مشکل تهیه مسکن ، خوراک ، پوشاک ، ماشین و سایر لوازم زندگی .
مشکلات اجتماعی :
شامل شکست در عشق ، شکست شغل ، شکست در تحصیل ، داشتن ناپدری ، داشتن نامادری ، نداشتن سرپرست ، خودزنی ، فوت همسر ، مشکلات عاطفی و روانی در دسترس بودن مواد ، یا نابرابریهای ، اقتصادی و اجتماعی .
مشکلات فرهنگی :
شامل نبودن ارتباطات مناسب بین اعضای خانواده ، دوستان و فامیل ، آشنایان ، همکاران ، هم محلیها ، همشهریها ، واکنش والدین نسبت به خطاهای بزرگ فرزندان ، مرد سالاری و تحمل زندگی توسط زن .
مقدمه :
الف – منابع جامعه شناختی :
الف 1 : اعتیاد و خانواده
الف 2 : نظریه های جامعه شناختی مرتبط با پدیده ی با اعتیاد
الف 2-1 : نظریه انحرافات
الف 2-2 : ناکامی منزلتی
الف 2-3 : نظریه اختلال هنجاری
الف 2-4 نظریه بر چسب زنی
الف 3 – نظریه یاد گیری
الف 4 – نظریه اوقات فراغت زیمل
الف 5 – بررسی علل اعتیاد
ب – منابع روان شناسی :
ب 1 – شخصیت اعتیاد
ب 2 – مشخصات مصرف کنندگان مواد
ب 3 – سرنخهایی برای تشخیص اعتیاد
پ – منابع تاریخی :
پ 1 – تاریچه اعتیاد در ایران
پ 2 – بررسی اعتیاد بعد از انقلاب اسلامی
پ 3 – مهم ترین عوامل گسترش مصرف مواد مخدر در ایران
پ 4 – وضعیت مواد مخدر در سطح جهان
پ 5 – تاریچه اعتیاد در جهان
پ 6 – اعتیاد در تمدن های گذشته
ت – شناخت مواد :
گروه بندی مواد اعتیادآور
تاریخچه و مشخصات ظاهری
نحوه استعمال
مشخصات ظاهری افراد معتاد
علایم و اثرات مصرف
علایم مصرف
علایم ترک
ث – گروه معتادان گمنام ( Na ) :
ث 1 – معتادین گمنام منبعی در خدمت اجتماع
ث 2 – چه کسانی اعضای معتادان گمنام هستند
ث 3 – گمنامی
ث 4 – جلسات معتادان گمنام
ث 5 – روش کار معتادان گمنام
ث 6 – فعالیت معتادان گمنام در سطح محلی
ث 7 – لیست خدمات معتادان گمنام
ث 8 – قدمهای دوازده گانه
ث 9 – سنتهای دوازده گانه
ج – نقد و بررسی منابع موجود
ج 1 – نقد و بررسی منابع جامعه شناسی
ج 2 – نقد و بررسی منابع روانشناسی
ج 3 – نقد و بررسی منابع تاریخی
مقدمه :
نگارنده :با بخشی مفهومی نسبت به مقوله اعتیاد و انواع مواد مخدر موضوع تحقیق خود را آغاز کرده و موضوعات مرتبط با اعتیاد از جمله . اعتیاد و خانواده که در این بحث به خانواده به عنوان اساسی در اعتیاد فرد یا ترک آن مواجه شده است . ما اگر بخواهیم به خانواده یک سیستم نگاه کنیم می توان گفت تک تک اجزا که در سیستم قرار گرفته از طریق از طریق زنجیره های ارتباطی به یکدیگر وصل شده اند و پیوسته در تلاش برای سر پا نگه داشتن تک تک اجزاء معینی حفظ تعادل با توجه به موقعیت حاکم بر خانواده هستند .
اگر یکی از اعضاء بخواهد به دلایلی چون درمان به وضعیتی غیر از وضعیت فعلی خانواده متمایل شود تمامی اعضاء درصدد بر می آیند که این فرد را در حالت تعادل نگه دارند و هنگامی که فردی در یک خانواده دچار اعتیاد می شود کل خانواده تحت رفتار و استرس روانی قرار می گیرد در این موقع اتفاقاتی یا تغییراتی در جنبه های زندگی به وجود می آید .
حال بعد از توضیحاتی که در مورد خانواده ارائه شد به دیدگاههای روانشناسان ، جامعه شناسان و جرم شناسان در مورد پدیده ی اعتیاد و عوامل بر آن پرداختیم . همچنین در این بخش سعی شد ضمن نگاهی به نظریات جامعه شناسی و روانشناسی موجود در این زمینه سبب ناشی علت اعتیاد را در سه بخش ( علل فردی ، خانوادگی ، محیطی ) مورد بررسی قرار دهیم .
کمبود اعتماد به نفس
تمایل به اعمال زشت و خلافکارانه
کنجکاوی
بیماریهای و اختلالات جسمی و روانی
الف ) منابع جامعه شناختی
در این قسمت سعی شده است به بررسی رابطه استعمال به مواد مخدر با خانواده به عنوان بخش مهمی از محل زندگی افراد که در آن با استعمال مواد مخدر آشنا می شوند بپردازیم سپس در مورد جامعه شناسی انحرافات و نظریه ای که می توان مرتبط با اعتیاد دانست را مورد بررسی قرار دهیم همچنین بررسی علل اعتیاد را مورد توجه قرار داریم .
الف ) رابطه استعمال مواد مخدر با خانواده :
از زمانهای دیرین تا به امروز مواد مخدر همواره به عنوان بخشی از وابستگی های بشر مطرح بوده است . جوامع کهن در مراسم فرهنگی و مذهبی خود از مواد مخدر که معتقد بودند می تواند آنان را به خدایان نزدیک کند با نیروهای پنهان باطنی مربوط سازد استفاده می کرده اند. مردم شادیها و تأثرات خود را با صرف مواد مخدر برگذار می کردند و با استفاده ازآنها در تشریفات مذهبی و عبادی مربوط به تولد و مرگ زندگی شرکت می جستند و معجزه های این وقایع را گرامی می داشتند .
اصولاً چون مواد مخدر شامل الکل دخانیات و داروهای روانگردان اعم از انواع قانونی یا غیر قانونی غیر قانونیان نیز می شود میتوان ادعا کرد که کمتر کسی است که در طول عمر خود استعمال این مواد را ولو برای یک بار تجربه نکرده باشد
خلاصه آنکه مواد مخدر در عین حال که می‌تواند در مصارف پزشکی آثار حیات بخش و معجزه آسایی داشته باشد جزء عوامل مخرب زندگی انسانها نیز به شمار می‌آید مهم آن است که در عین حال که سعی می‌کنیم به تعادل در استفاده از جنبه های مثبت مواد مخدر دست یابیم در بر طرف کردن موارد زیان بخش آن مواد نیز کوشا باشیم.
خانواده اولین محفلی است که افراد در آن با استعمال مواد مخدر آشنا شوند. والدینی که سیگار می کشند مشروبات الکلی می‌آشامند یا سایر مواد مخدر رامصرف میکنند مسلماً اعتیاد شان آثار زیانباری بر شکل بندی و رشد اطفالشان حتی در دوران جنینی و قبل از تولد به جای می‌گذارد. مطالعات نشان داده است. پدرانی که در محیط کار خود در معرض مواد مضر قرار می‌گیرند آنها که سیگار می‌کشند مشروبات الکلی می‌نوشند و یا سایر مواد مخدر استعمال میکنند فرزندانشان با وزن کمتر از طبیعی و یا با نقیصه‌های جسمی دیگر متولد می‌شوند .
زنان جوان ، خصوصاً آنها که در موقعیتهای اقتصادی پائینی قرار دارند . ، و معتاد به استعمال مواد مخدر و الکل نیز هستند
غالباً دچار کم غذایی هستند و در عین حال به خدمات و مراقبهای بهداشتی نیز دسترسی کمتری دارند ، و این هر دو از عواملی است که هنگام بارداری موجب بروز نقیصه هایی در جنین خواهد شد ساختار خانوادگی نیز ممکن است در اثر استعمال بیش از حد داروهای روانگردان توسط اعضای خانواده دچار تزلزل شدید و فروپاشی بشود . این نوع آسیب ها از مسمومیت حاد و خشونت و بد رفتاری که معمول اثر فوری مواد مخدر است ، شروع می شود و تا ظهور آثار دراز مدت آن که معمولاً منجر به بروزمسائل اقتصادی ، ناسازگاریهای رفتاری ، اختلال در تندرستی و قطع ارتباط با خانواده می شود ، ادامه می یابد .
نفوذ خانواده :
تحقیقات انجام شده به وسیله سازمان جهانی بهداشت در مورد استعمال مواد مخدرتوسط زنان نشان می دهد در بیشتر کشورهای جهان در روابط خانوادگی می شود تواند از یک طرف مسائل ناشی از استعمال مواد مخدر را در زنان تشدید کند و از سوی دیگر در جلوگیری از استعمال و یا لااقل در به اعتدال کشیدن مقدار مصرف آن در خانواده ها مؤثر یاشد مطالعات نشان داده است .
بیش از 60 % کسانی که به الکل معتادند مخصوصاً زنان از خانواده های هستند بعضی از اعضای آنها در مصرف الکل بی پروا بوده اند بعلاوه به تجربه معلوم شده که اکثر افراد معتاد میل دارند همراه با مواد مخدر دیگری نیز مصرف کنند و به ندرت فقط به صرف یک ماده راضی می شود ند غفلت در تربیت فرزندان را هم باید.
یکی از مهم ترین مشکلات مشترک و متداول در بین خانواده های معتادان به حساب آوردند اگر چه در بسیاری از موارد اعضای خانواده وجد مسأله استعمال مواد مخدر را در خانواده انکار می شود کنند . و سعی وافر دارند که زندگی را عادی جلوه دهند با این وصف باز هم نباید فراموش کرد که خانواده میدان مناسبی برای آموختن رفتارهای صحیح بهداشتی از جمله فرا گرفتن راههای پیشگیری از آلودگی به اعتیاد و شیوه های برخورد با آن است . توان خانواده ها برای اعتلای رفتار مناسب بهداشتی جهت مقابله با مسأله اعتیاد را می شود توان با کمک روشهای زیر تقویت کرد :
1- جمع آوری و در اختیار قرار دادن اطلاعات لازم و اولیه :
2- کوشش در شناسایی هر چه سریع تر افراد معتاد و کمک به آنان در جهات بهره گیری از شبکه مراقبتهای اولیه خصوصاً وقتی که اعتیاد به شکل یک مسأله درآمده است . در هر صورت این موضوع به کوشش دستجمعی همه افرادی که ساختار یک خانواده را تشکیل می دهند نیاز دارد تا به کمک یکدیگر عواملی که انسجام و همبستگی واحد خانوادگی را تهدید می شود کند به شدت برخورد نمایند .
از هم پاشیدگی خانواده ها مخصوصاً خانواده هایی که فقط یکی از والدین را دارد به شدت رو به فزونی گذاشته و این به معنای آن است که نظام حیاتی ، (( حمایت خانوادگی )) دچار نقصان شده است .
اما یک خانواده سالم می تواند با ایجاد یک محیط سالم به حل بحرانهای پدید آمده در زندگی اعضایش کمک کند . بنابر این بایستی پیشگیری در جهت حمایت از کل خانواده به عنوان یک واحد مستقل باشد نه تمرکز روی یک فرد معتاد که احیاناً منزوی شده است . این روش حمایت از خانواده در مقابله با پدیده اعتیاد اخیراً بیشتر متداول شده است .
سنین آسیب پذیری :
بچه هایی که به علت خشونتهای جسمی و روانی که از طرف والدین معتاد نصیبشان شده است از خانه فرار می کنند ممکن است به خیابانها پناه ببرند که دنیایی بس خشن تر و آلوده تر است . بعضی برای زنده ماندن شروع به تن فروشی می کنند و از این طریق دوباره درگیر مواد مخدر می شوند بچه های خیابانی نوعاً و معمولاً از این گروه هستند .
بر عکس بعضی از بچه های خانواده های معتاد که در خانه می مانند بر خلاف تمایل شخصی خود اجباراً به دوران بلوغ زودرس قدم گذارند آنها ممکن است مجبور شوند نقش حمایت و مراقبت از بچه های جوان تر خانواده را به عهده بگیرند و یا برای تأمین بار مخارج سنگین اعتیاد والدین خود بکار در خیابان ها و انجام مشاغل پست و پر خطر یا فحشاء تن در دهند . بچه های این قبیل خانواده ها از اساسی ترین حقوق بشر یعنی دسترسی به تحصیلات بهره گیری از خذمات و مراقبتهای پزشکی وضع معیشتی مناسب محروم هستند و همواره از ترس و خشونت رنج می ببرند بسیاری از این بچه ها در نوجوانی به ازدواجهای زودرس پناه می برند تا شاید جایگزینی برای خانواده از دست رفته خود پیدا کنند متأسفانه بارداریهای زودرس و نگهداری از نوزادان تازه متولد شده برای این خانواده های جدید عدم ثبات خانوادگی به وجود می آورند که در نهایت ممکن است منجر به طلاق یا جدایی شود .
دوران نوجوانی به خودی خود یکی از بحرانی ترین ادوار زندگی است در این دوره فشار دوستان و همسالان ممکن است افکار یک نوجوان و نوع تربیت به خانوادگی او را تحت الشعاع قرار دهد بسیاری از نوجوانان که متعلق به خانواده هایی هستند که مشکلی به نام استعمال مواد مخدر ندارند ممکن است اولین تجربه استعمال این مواد را از دوستان خود فرا گیرند .
در بعضی کشورها یکی از موادی به عنوان جانشینی برای رسیدن به ماده مخدر اصلی مورد استفاده جوانان و به خصوص بچه های خیابانی قرار می گیرند و به سهولت قابل دسترسی است چسب معمولی است که آن را استنشاق می کند و تا اندازه ای نشئه آور است .
در برخی دیگر از کشورها نیز استعمال دخانیات مدخلی برای ورود به عالم اعتیاد است گاهی ممکن نوجوانان استعمال مواد مخدر را از خانواده های خود مخفی نگاه دارند و خانواده ها نیز ممکن است از اعتیاد آنها تا دیرگاه غافل بمانند و تا جدی شدن بحران همچنان بی اطلاع باشند
غیر از نوجوانان بسیاری از بزرگسالان نیز وقتی در زندگی با بحران روبه رو می شوند یا ناراحتی های شغلی پیدا می کنند و یا در روابط اجتماعی با ناامیدی هایی مواجه می شوند به استعمال مواد مخدر رو می آورند .
در این اجتماع رقابت بر انگیز و پر پیچ و خم امروزی که مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی به سرعت شکل می گیرند و تغییر شکل می دهند برای بسیاری از افراد استعمال مواد مخدر وسیله ای برای فرار واقعیات زندگی و پناه به بی خبری شده ا اما هرگز در گذشته شاهد چنین شرایطی نبوده و با چنین طوفانهای کوبنده ای در هرگوشه از زندگی خود برخورد نداشته ایم . بحرانهای اقتصادی و بیکاری باعث فروریختن عادات و سنن و خورد شدن عواطف و احساسات انسانی شده و بشر را به سوی دنیایی سوق می دهد که پر است از ابهامات و ناامنی ها که منجر می شود ناخواسته به استعمال روز افزون مواد مخدر گرایش یابند .
حتی در دوران پیری و سالخوردگی نیز ممکن است با دلیل یا بدون دلیل افراد به استعمال مواد مخدر روی آورند . خانواده ها بعضی اوقات از پزشکان خواهند که افراد مسن خانواده را تشویق به استعمال مواد آرام بخش کنند تا بدین وسیله از اغتشاشات وناراحتی های فکری و روانی آنها بکاهند .
در این امر ممکن است در بعضی از افراد مسن به علت تداخل تأثیر داروهای مختلف آرامشی ظاهری ولی همواره با حالات نامناسب درونی به وجود آورد حتی سبب شود که بیماری متداول آلزیمر در آنان تشخیص داده نشود و عوارض بعدی شدیدتری به بار آید از دست افراد خانواده یا یکی از دوستان برکنار شدند از یک شغل موفق و پر درآمد در دوران پیری ممکن است موجب گرایش شخصی به استعمال مواد مخدر شود .
حمایت اجتماعی :
پیشگیری از مسائل ناشی از استعمال مواد مخدر در خانوادها :
نیز مبرم به حمایت انجمن های محلی و سازمان اجتماعی از قبیل سازمان زنان انجمن حمایت از جوانان یا گروه های ملی خود یاری و کمک رسانی و امثال آنها و همچنین سازمانهایی خیریه و غیر دولتی دارد در این زمینه لازم است شبکه مراقبتهای بهداشتی اولیه نیز رابطه نزدیک و محکمی با خانواده ها و مدارس کارگاهها داشته باشد و همزمان با آن نقش آموزش همگانی و رسالت رسانه های گروهی در هدایت گروه های مختلف سنی از نظر دور نماند . جامعه نیز بایستی از لحاظ اجتماعی و اقتصادی حمایت بیشتری از خانواده های محتاج به عمل آورد .
و بالاخره استعمال سوء استعمال مواد مخدر در یک جامعه در یک فرهنگ نباید به چنان شکل ننگینی جلوه گر شود که اعضای خانواده ها نتوانند آزادانه روی مسائل و مشکلات ناشی از آن بحث نمایند . رعایت این امر سبب می شود که موضوع از حالت سری بودن وشکل مخفیانه اش بیرون آید و مضرات آن برای اعضای خانوده آشکار گردد وسهولت بیشتری برای شناسایی افراد معتاد یک خانواده به خصوص در مراحل اولیه اعتیاد فراهم سازد در این صورت افراط مبتلا تشویق می شوند تا با حمایت خانواده اقدام به درمان خود بنمایند.
امروزه در جامعه شناسی ((خانوده)) را یک ((سیستم منسجم کل)) در نظر می گیرند واز این دیدگاه کنشهای متقابل فرد معتاد و سایر افراد خانواده و سایر افراد خانوده را مورد بررسی قرار می دهند و به بیان دیگر در نظریه های جامعه شناسان سیستم گرا خانواده یک سیستم منسجم کل است که در آن کل با جزء جزء با کل در ارتباط است
به طور کلی برای جلوگیری از اعتیاد کودکان به مواد مخدر رعایت نکات زیر در هر خانواده ضروری است :
1- خانواده را باید مهر محبت کرد تا فرزندان همیشه جذب آن شوند .
فرار کودکان از بعضی خانواده ها به علت جذاب بودن آن و سردی کانون خانوادگی است .
2- باید در خانواده نظم و انظباط مستمر و عادلانه باشد .
3- باید فضاهای بازتری برای ابزار احساسات نمو افکار فرزندان در خانواده ایجاد گردد.
4- باید فرصتهای مناسبی برای تجربیات موفقیت آمیز در منزل و مدرسه برای کودکان فراهم شود .
5- باید تلاش کرد تا یک محیط خانوادگی با ثبات به وجود آید .
6- پدران و مادران باید خود را به عنوان الگویی از فعالیت و مقاومت در برابر ناملایمات به فرزندان خود معرفی کنند .
7- در برابر اشتباهات فرزندان باید صبور بود .
8- باید تازه ترین و دقیق ترین اطلاعات را درباره موضوعات مختلف اجتمای از قبیل مسائل جنسی مواد مخدر جرائم و خلافهای قانونی در اختیار فرزندان گذاشت . چه آنها ممکن است نسبت به این مشکلات بی توجهی یا هراسان باشند یا تحت تأثیر بد آموزیهای خارج از محیط خانواده گمراه شوند.
علاوه بر نکات فوق باید به فرزندان خود کمک کنیم که سرگرمیهای دیگری را جانشین مواد مخدر کنند .
اگر تاکنون ندانسته اند که آنان به چه چیزها و چه کارها علاقه مندند باید وقت صرف کنیم که آنها را برایشان پیدا کنیم . باید بفهمیم که کودکان از انجام چه کارها و اشتغال به چه سرگرمیهایی لذت می برند و اگر خواست آنان منطقی و مناسب است باید سعی کنیم که راه حصول به آن را برایشان فراهم سازیم . به اختصار آنکه برای جلوگیری از استعمال مواد مخدر هیچ چیز مهم تر از آن نیست که هر چه بیشتر وقتمان را با آنها بگذرانیم .
تحول خانواده و استعمال مواد مخدر :
در اثر انقلاب صنعتی و متعاقب آن پدیده شهرنشینی و مهاجرتهای دسته جمعی به خصوص مهاجرت از روستاها به شهرها بافت خانواده ها در اکثر ممالک به خصوص ممالک صنعتی جهان تغییرات اساسی یافته و نهایت بدین معنا که در شهرها اکثر خانواده های گسترده به خانواده های هسته ای تبدیل شده اند .
اکثر خانواده های گسترده طبق آداب ملی و رسوم خود تحت سرپرستی بزرگترها اداره می شوند . در حالی که خانواده های هسته ای بر اساس اصول دموکراسی و بر مبنای احترام متقابل اعضاء به یکدیگر زندگی می کنند .
با توجه به تقسیم خانواده ها به دو شکل گسترده و هسته ای باید توجه داشت که مسأله اعتیاد در این دو نوع خانواده به دو صورت مختلف بروز می کند .
اعتیاد در خانواده گسترده بیشتر از نوع سنتی به عنوان مثال استعمال تریاک و یا استفاده از بافور رایج است . در این خانواده ها اگر سرپرست خانواده معتاد شود اعتیاد به سرعت در بین اعضای آن اشاعه می یابد و انگیزه استعمال مواد مخدر در این خانواده ها گذران اوقات فراغت و کسب لذت است اعتیاد در خانواده های هسته ای بیشتر بر اثر بی ثباتی و تزلزل خانوادگی است که در اثر طلاق و جدایی والدین نظیر آن به وجود می آید .
فرزندان این خانواده ها در اثر ناراحتیهای حاصل از نابسامانیهای خانوادگی رو به اعتیاد می آوردند و برای فرار از واقعیتهای زندگی به موادی مثل هروئین وال . اس . دی پناه می برند .
نقش سرپرست خانواده در اعتیاد فرزندان به مواد مخدر :
تعدادی از والدین در حالی که خود مواد مخدر مصرف می کنند فرزندانشان را از استعمال این مواد منع می‌نمایند . این عمل در حقیقت فرزندان را دچار اغتشاش روانی میکند چه میان اعمال و گفتار والدین خود تناقص احساس کنند و چون اغلب آنها کم سن و سال‌اند و از تجربیات زندگی به حد کافی برخوردار نیستند نمی‌دانند که چگونه با این مسائل مقابله کنند والدینی که خود مواد مخدر مشروبات الکلی یا داروهای آرام فصل مصرف میکنند چگونه می‌توانند فرزندان خود را از این اعمال منع کنند و آنها را از معاشرت با دوستان ناباب باز دارند .
برخورد با مشکل اعتیاد در خانواده ها :
بعضی اوقات ممکن است یکی از اعضای خانواده ها قبلاً به مواد مخدر آلوده شده باشد . در چنین مواردی باید به خاطر سپرد که نه عجله و دستپاچگی و نه داد و فریاد و خشونت به هیچ یک از طرفین کمکی نخواهد کرد کسی که درگیر مواد مخدر است در موقعیتی است که بیش از مواقع عادی احتیاج به پشتیبانی و کمک اطرافیان دارد .
به مجردی که اعتیاد شروع شود برای حل آن مداخله زود رس لازم است .
برای آغاز مداخله نخست باید اطلاعاتی در خصوص علل اعتیاد شخص به استمعال مواد مخدر کسب کرد افراد ممکن است برای آنکه وضع روانی خود را تغییر دهند یا از واقعیتهای زندگی فرار کنند یا برای رفع خستگی یا فرو نشاندن خشم و عصبانیت خود به مواد مخدر روی آورند .
با مصرف کننده جوان صحبت کنیم خونسرد و صریح باشیم . اگر پزشکان ، روحانیون مددکاران، اجتماعی یا دوستان در حل مشکلات کمکی می کرده اند ، هم اکنون نیز باید چنین کنند هرگاه مشکلی در خانواده پیش آید بخصوص مشکل استعمال مواد مخدر نخست باید به آرامی گوش فرار داد و سپس بحث کرد و دلیل آورد و شخص مبتلا را قانع کرد و در این موارد بحثهای یک دیگر را نباید قطع کرد . موضوع مهم در مورد مداخله در امر اعتیاد در خانواده ها در این است که این عمل هر چه زودتر و به موقع انجام شود . فرصت را نباید از دست داد و به سرعت باید دست به کار شویم .
رعایت نکات زیر می‌تواند والدین را در امر مداخله به موقع در پیشگیری از اعتیاد فرزندان به خصوص در مراحل اولیه اعتیاد یاری دهد :
خود را نبازید . بسیاری از جوانانی که مواد مخدر را در مراحلی از زندگی خود تجربه میکنند به این مواد وابستگی و اعتیاد پیدا نمی‌کنند ؛
– تا آنجا که ممکن است درباره چگونگی واقعه‌ای که اتقاق افتاده و منجر به گرایش به اعتیاد گردیده است اطلاعات لازم را کسب کنید ؛
– تا آنجا که ممکن است مطالب نوشته شده در پیشگیری و مداوای معتادان را مطالعه کنید و از متخصصان امر یاری بگیرید ؛
– با والدین دیگر مشورت کنید . فشار همسالان در امر اعتیاد نیرویی بسیار قوی است چنانچه گروهی از والدین در امر اعتیاد با یکدیگر همکاری کنند توانند فشار همسالان را با نفوذ بر روی اعضای خانواده آنها از میان ببرند ؛
– اگر فرزند شما به مدرسه می‌رود در تماس باشید با آنها مشورت کنید و از برنامه های اجتماعی آنها باخبر شوید ؛
– دنبال جایگیزینهای مثبت برای فرزندان خود باشید. برای آنها سرگرمیهای جدید ورزشی ، ابتکاری ، عاطفی ، فکری و روانی تهیه کنید و آنها را جانشین اعتیاد نمایید .
– اگر فرزندان بزرگتری از خانواده قبلاً با مواد مخدر درگیر بوده و رهایی یافته‌اند از تجربیات آنها استفاده کنید و درسهای آموخته از آنها را برای پیشگیری جوان ترها کار گیرید ؛
– اگر خود به این بلا مبتلا هستید نخست خودتان به ترک آن اقدام کنید که رطب خورده منع رطب چون کند ؛ و بالاتر از همه در چنین مواردی مانند هر مورد و مسأله دیگر خدا را فراموش نکنید و از او استمداد طلبید .
نقش خانواده ها در وابستگی نوجوانان و جوانان به مواد مخدر :
با توجه به این که اصطلاح اعتیاد دارای معایبی است و به وسیله سازمان جهانی غیر علمی اعلام شده است از اصطلاح وابستگی به مواد به جای آن استفاده میشود . خانواده ابتدائی ترین مهمترین و اصلی‌ترین نهاد در تکوین ساختار شخصیتی کودک است . به عبارتی میتوان شخصیت کودک را فرآورده ی خانواده دانست . حال اگر خانواده ناسالم باشد فرآورده ی ناسالمی نیز خواهد داشت . این مقاله با استناد به پژوهشهای گوناگونی مانند تحقیقات گریگوری ، بلولر ، نایب و غیره دلایل گوناگونی را که خانواده ها به شکل مستقیم و غیر مستقیم موجب کشانده شدن نوجوانان و جوانان به مواد مخدر و الکل می‌شوند مورد بررسی قرار داده است . این عوامل را به طور کلی میتوان در دو حیطه ی تقریباً متفاوت آسیبها و رخدادها و شیوه های رفتار والدین یا الگوهای تربیتی آنها مورد مطالعه قرار داد .
نقش آسیبها در ذخدادهای استرس زا در وابستگی خانواده به مواد :
بدیهی است که خانواده به عنوان یک سیستم پویا در جریان حیات خود به طور پیوسته در حال تغییر است . این تغییرات بسته به ماهیت خود در برخی از موارد بر پویایی سیستم خانواده کمک کرد و زمینه های رشد سالم خانواده را فراهم می‌سازند . در برخی از موارد ماهیت این تغییرات به نوعی است که موجب آسیب وارد شدن به خانواده و یا زوال خانواده می‌شوند .
این آسیب را به نوعی میتوان دو دسته دانست : آسیبهایی که در شکل گیری آنها به هر شکل شده خانواده نقش دارد و آسیبهای که بدون دخالت خانواده برآن تحمیل میشود . وابستگی نوجوان و جوان به مواد از جمله آسیبهای است که به نوعی خود خانواده در شکل گیری آن دخالت دارد .
طلاق :
از چند طریق می‌تواند زمینه را برای وابستگی و ابتلاء کودکان خانواده را به مواد فراهم می‌سازد به عنوان مثال طبق تحقیقات فریتز (1985) ، کلی(1982) والرشتین و کلی (1980) فرزندان و والدین مطلقه اغلب به اختلالات روان تنی به ویژه آسم مبتلا می شوند طبیعی است که این افراد نسبت به افراد سالم در مقابل مواد مخدر آسیب پذیرتر باشند .
ثانیاً طلاق با موارد ساختن ضربه های عاطفی بر کودکان در شکل گیری وابستگی به مواد کودکان خانواده هایی مبتلا در دوره نوجوانی و جوانی نقش عمده بازی کند البته این که طلاق کدام در مرحله ی دلبستگی و یا چند سالگی کودک اتفاق بیفتد میزان آسیب پذیری کودک بر اساس میزان استرس زایی آن و شناخت و استدلال کودک از طلاق متفاوت خواهد بود
از تولد تا سه ماهگی کودک واکنش نامتمایز در مقابل همه نشان می دهد در نتیجه طلاق نمی تواند آسیب جدی وارد کند لذا دیگران به راحتی می توانند جایگزین والدین برای دلبستگی گردند از سه تا شش ماهگی کودک رفتارهای خود را بر روی افراد آشنا متمرکز می کند . در شش ماهگی تا سه سالگی معمولاً کودک پایگاه دلبستگی را فعالانه جستجو می کند.
در نتیجه طلاق بیشترین آسیب را در این مرحله بر روی کودک وارد می کند . به نظرآینروورث(1973) جدایی بین شش ماهگی و یک سالگی یعنی درست پس از آنکه کودک دلبستگی بر قرار کرده است مخربتر است . کودک قربانی آسیب های عاطفی شده و در مقابل مواد مخدر در بزرگسالی مستعدتر می شود بعد از سه سالگی کودک رفتار شراکتی نشان می دهد و به این دلیل طلاق نسبت به مراحل قبلی آسیب کمتری وارد می سازد .
از طرف دیگر در خانواده های که قربانی طلاق شده اند میزان کنترل و انتظار از کودکان پایین بوده و به این ترتیب امکان انحراف بالاتر است . به نظر دبیلو وژندن (1996) حتی اگر مسؤلیت نگهداری کودکان والدین مطلقه بر عهده یکی از آنها باشد آنها از فرزندان خود انتظار پختگی کمتری دارند چون کمتر با آنان ارتباط برقرار می کنند کمتر محبت نشان می دهند و کمتر بر کودکان نفوذ می کنند یک فرد بی ارتباط با والدین و کمتر محبت دیده اگر ناپخته نیز باشد مطمئناً در مقابل وابستگی به مواد مخدر آسیب پذیرتر است .
نتایج تحقیقات این یافته ها نظری است در تحقیق بلولر مشاهده شده که 22% از معتادان آمریکایی و 28 % از معتادان سویسی کسانی هستند که قبل از ده سالگی به علت مرگ و میر والدین یا طلاق خانواده گسسته داشته اند .
• مرگ والدین :
مرگ والدین نیز از جمله مواردی است که مانند طلاق موجبات آسیب پذیری کودکان را فراهم می سازد البته به چند دلیل میزان استرس زایی آن از طلاق پایین تر است .
الف ) موجب همنوایی و احساس مسؤولیت و هماهنگی سایر اعضای خانواده می شود .طبق تحقیقات هولمز و راهه مرگ یکی از والدین 63 واحد استرس بر کودکان وارد می سازد در حالی که طلاق 73 واحد استرس بر کودکان وارد می سازد.
اما علیرغم این محاسن نسبت به طلاق ، مرگ والدین نیز بستر مناسبی برای ابتلاء پذیری کودکان به مواد مخدر می باشد احتمالاً فرزندان این خانواده ها برای گریز از استرس به مواد مخدر پناه می برند و یا از مکانیزم دفاعی جابجایی استفاده می کنند . گریگوری در پژوهشی که در کانادا به عمل آورده مشاهده کرد که 30% از مععتادان به الکل از داشتن پدر و مادر و یا هر دو قبل از ده سالگی محروم بوده اند ضروری است که والدین در زندگی حضور داشته باشند و علاوه بر آن مراقب جدایی های از نوع دیگر مثل غبیت پدر به خاطر حضور در جنگ و یا مسائل شغلی باشند زندگی در دوران جنگ نشان می دهد که فرزندان زندگی با والدین را در زیر حملات هوایی بر جدایی از خانواده و زندگی در مناطق دوردست و آرام ترجیح می دهد .
شیوه های تربیتی خانواده ها و نقش آنها در وابستگی به مواد :
برای شیوع شیوه های تربیتی خانواده در وابستگی در مواد نوجوانان و جوانان لازم است نخست این شیوه ها مورد بررسی قرار گیرند .
از روشهای مختلف دو جنبه مهم در فرزند پروری اهمیت دارد : پذیرش در برابر طرد کودکان و سختگیری در برابر سهل گیری ،
خانواده سخت گیر :
والدین سخت گیر بر اساس کنترل قوائد بسیاری را بر کودکان تحمیل می کند در این گونه خانواده ها معمولاً والدین حالات روانی و عاطفی مطلوبی ندارند و به نیازهای طبیعی و ضروری فرزندان خود بی اعتنا و کوچکترین توجهی به خواسته ها ، نظرات ، ایده آلها و عقاید آنها ندارند .
روابط این گونه والدین با فرزندان خود بسیار نامطلوب و دور از مهر و محبت می باشد سخت گیریها ، خشونتها ، سرزنشها و تحقیرهای آنان اثرات مخرب و جبران ناپذیری بر روی نوجوانان باقی می گذارد و احساس حقارت ، بی کفایتی ، ترس ، انزوا ، ناتوانی در برقراری ارتباط عاطفی ، اجتماعی ، ناسازگاری ، پرخاشگری می تواند چنین زفتارهای ناسنجیده و بخردانه ی والدین باشد . بدین ترتیب وارد گروه بزهکاران شده و یک قدم در وابستگی به مواد نزدیکتر می شود و افراد وابسته به مواد مخدر را راحت تر می یابند و خود گرفتار این دام می گردنند .
خانواده سهل گیر :
در وضعیت افراطی دیگر ، خانواده سهل گیر قرار دارد .اینگونه والدین به طور کلی قواعد کمی دارند.
این خانواده ها از فرزندان خود چندان توقعی ندارند و به آموزش فرزندان خود توجهی نمی کنند کودک را از آسیب رساندن به اسباب خانه منع نمی کنند اهمیتی به پاکیزگی یا اطاعت نمی دهند از نظر آنان پرخاشگری و خود ارضایی طبیعی است و اجازه می دهند که فرزندانشان مدت زمان طولانی بدون نظارت یا دخالت بزرگسالان بازی کنند ترد بیش از حد کودکان غالباً با رفتار مشکل برانگیز آنان ارتباط دارد این افراد چون در زمان کودکی و نوجوانی امیال و خواسته هایشان بی چون و چرا ارضاء شده و کمتر مزه تلخی ها و محرومیتها را چشیده اند و ورزیدگی لازم برای مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی را ندارند و برای گریز از مشکلات پناه بردن به مواد مخدر می دانند .
خانواده پذیرنده :
والدین خانواده هایی که به شکل افراطی پذیرنده هستند همه خصوصیات فرزندان خود را مثبت ارزیابی میکنند و درنتیجه فرصتی برای ارزیابی دقیق تر از فرزندان خود فراهم نمی کنند .به این ترتیب این افراد بسیاری از ویژگیهای اصلاح نشده دوران کودکی را به بزرگسالی منتقل می کنند یک بزرگسال با ویژگی های شخصیت های کودکانه همه ی کج رفتاری ها به خصوص وابستگی به مواد آسیب پذیرتر است .
خانواده طرد کننده :
این خانواده ها به شکل افراطی مخالف پذیرش کودک هستند نسبت به کودکان بی محبت بوده و کوچکترین حرکتی برای برقرای ارتباط با کودکان نشان نمی دهند هیچ نکته مثبتی در کودکان نمی بینند این کودکان چون از بی مهری رنج می ببرند معمولاً خود را بی پناه احساس می کنند مدام جهت پیدا کردن پناهگاهی تلاش می کنند . چون خانواده کنترلی بر رفتار آنها ندارند به دام مواد مخدر پناهنده می شوند .
این نتیجه استباط می شود هیچ کدام از الگوهای مطرح شده جهت تربیت کودکان مناسب نیست بلکه ترکیبی از این الگوها مناسب است ضمن پذیرش و آزادگذاری کودک باید در مواقع لازم به کنترل رفتار کودک پرداخت و سختگیریهایی را نباید کنار گذاشت .
خانواده :
در خانواده هایی که پدر و یا مادر یا هردوی آنها معتاد باشند کودکان شاهد کشیدن تریاک و مواد مخدر توسط والدین خود هستند زمینه مناسبی برای ابتلای فرزندان فراهم می شود چون واکنشهای اجتماعی افراد خانواده معتاد بر اثر تکرار تثبیت شده و برای دیگر اعضای خانواده عادی می گردد و عادی شدن مصرف مواد مخدر به سهولت در گرایش دادن اعضای دیگر خانواده به سوی اعتیاد کمک می کند و یا تأثیر منفی می گذارد که همیشه از مصرف مواد مخدر بیزار و گریزان کند
نتیجه گیری :
خانواده در وابستگی نوجوانان و جوانان به مواد نقش عمده دارند آسیب های از نظیر طلاق مرگ والدین جدایی ها در وابستگی به مواد بسیار مهم است . و شیوه های تربیتی بر کودکان توسط والدین در این راستا اثر تعیین کننده دارد افراط در هر کدام منجر به بستر مناسب برای وابستگی به مواد می شود و در نهایت والدین معتاد موجب تسهیل روند شکل گیری وابستگی به مواد فرزندان خانواده می شود .