پروژه دانشجویی پایان نامه خشونت های خانوادگی تحت word دارای 195 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی پایان نامه خشونت های خانوادگی تحت word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
فهرست
فصل اول
مقدمه
بیان مسئله
سوالات تحقیق
هدفهای تحقیق
ضرورت تحقیق :
فرضیات تحقیق :
فصل دوم
مروری بر معالعات و تحقیقات پیشین
مطالعه و تحقیقات داخلی :
مطالعات و تحقیقات نظری :
مطالعات و تحقیقات عملی
مطالعات و تحقیقات خارجی
شرایط اجتماعی زندگی زنان و مردان
تعریف خشونت
خشونت خانوادگی و تعریف آن
تعریف پذیرفته شده بین المللی از خشونت علیه زنان :
اشکال خشونت علیه زنان
1 – خشونت های بدنی ( حسی )
2 – خشونتهای روانی
3 – خشونت جنسی
- 4خشونتهای اقتصادی ( مالی )
قتلهای ناموسی
زن آزاری و موارد خشونت علیه زنان در خانواده
ضرب و شتم زنان
اعمال جنسی خشن زیانبار علیه زنان
الف - جنسیت گزینی قبل از زایمان (کودک کشی دختر)
ختنه دختران
خشونت مربوط به تهیه جهیزیه :
ازدواج زود هنگام:
زن آزاری در جامعه (همسر آزاری)
سبب شناسی خشونت علیه زنان کتک خورده در پژوهشهای پژوهشگران:
آثار و عواقب خشونت علیه زنان
عواملی که خشونتهای مبتنی بر جنسیت را دوام می بخشند:
علل و انگیزه تزلزل در خانواده :
خشونت نسبت به زنان
خانواده و انواع آن
وضعیت حقوقی زنان در ایران:
قوانین مربوط به ضرب و شتم:
روابط حقوقی زوجین:
روابط حقوق مادر با فرزند:
انتخاب حرفه و شغل :
تابعیت
سهم الارث زوجین از یکدیگر
ریاست خانواده:
نیروی انتظامی :
دادگاهها چگونه علیه زنان رای صادر می کنند
نظریه های مربوط به خشونت شوهران علیه زنان در خانواده
نظریه های سطح خرد
نظریه منابع
نظریه یادگیری اجتماعی
نظریه سطح کلان
نظریه خرده فرهنگ خشونت
نظریه نظارت اجتماعی
نظریه ساختار اجتماعی (تنش و تضاد)
دیدگاه پدرسالاری
چهارچوب نظری تحقیق
روش تحقیق
جامعه آماری :
نمونه آماری
شیوه نمونه
تعریف نظری و عملیاتی متغیرها
(تعداد فرزندان)
(درآمد مرد)
(وابستگی شوهر به مواد مخدر )
(رضایت و علاقه همسر هنگام ازدواج)
(دخالت خویشاوندان)
(تجربه و مشاهده خشونت در خانواده مرد)
(بدبینی مرد نسبت به زن)
پایبندی به اعمال مذهبی
(خشونت روانی)
(خشونت اجتماعی)
(خشونت اقتصادی)
(خشونت جسمانی)
جداول توصیفی، جداول تبیینی و نمودارها
تکنیک گردآوری داده ها
تکنیکهای مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده ها
یافته های آماری تحقیق
نتایج توصیفی
نتایج تبیینی
محدودیتهای تحقیق
پیشنهادات و راهکارها
الف (خانوادگی)
ب (نهادهای دولتی و مدنی)
منابع :
بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی پایان نامه خشونت های خانوادگی تحت word
1- اعزازی ، شهلا (1376) ، جامعه شناسی خانواده (تهران : انتشارات روشنگران و مطالعات زنان ، چاپ اول)
2- اعزازی ، شهلا (1377) ، خشونت خانوادگی بازتاب ساختار جامعه (تهران : مجله زنان ، سال هفتم ، ش 50)
3- اعزازی ، شهلا (1380) ، خشونت خانوادگی (تهران ، نشرسالی ، چاپ اول)
4- بگرضایی ، پرویز (1382)، بررسی عوامل موثر بر میزان خشونت مردان نسبت به زنان در خانواده (تهران : پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه طباطبائی)
5- بستان نجفی ، حسین (1383) ، اسلام و جامعه شناسی خانواده (تهران : پژوهشکده حوزه و دانشگاه ، چاپ اول)
6- برنارد ، جان (1384) ، درآمدی به مطالعات خانواده ، ترجمه حسین قاضیان (تهران : انتشارات نی ، چاپ اول)
7- توکلی ، نیره (1379) ، جامعه شناسی خشونت در خانواده (تهران : نشر توسعه ، چاپ اول)
8- درویش پور ، مهرداد (1378) ، چرا مردان به اعمال خشونت آمیز علیه زنان ترغیب می شوند؟ (تهران : مجله زنان سال هشتم ، شماره 56)
9- دادستان، پریرخ (1382)، روانشناسی جنایی ( تهران: انتشارات سمت، چاپ اول)
10- رفیع پور، فرامرز (1374)، کندوکاوها و پنداشته ها (تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول)
11- رسانی نیا، ناصر(1379)، حقوق خانواده (تهران : انتشارات بهینه، چاپ اول)
12- روی ، ماریا(1377)، زنان کتک خورده ، ترجمه مهدی قراچه داغی (تهران: نشر علمی، چاپ اول)
13- رنجبر، محمود و ستوده ، هدایت الله (1383)، مردم شناسی ایران ( تهران: انتشارات ندای آریانا، چاپ دوم)
14- ساروخانی ، باقر(1375)، مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده (تهران: نشر سروش، چاپ اول)
15- ساروخانی ، باقر(1375)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی (تهران: نشر موسسات مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم)
16- سازمان جهانی بهداشت (1380)، خشونت علیه زنان، ترجم شهرام رفیعی فر و سعید پارسی نیا (تهران: انتشارات تندیس، چاپ اول)
17- ستوده ، هدایت الله (1386)، بررسی مسائل اجتماعی ایران ( تهران: انتشارات ندای آریانا، چاپ اول)
18- ستوده، هدایت الله (1384)، آسیب شناسی اجتماعی (تهران: انتشارات آوای نور، چاپ اول)
19- ستوده ، هدایت الله و بهاری، سیف الله (1386)، جامعه شناسی زنان و خانواده (تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول)
20- شیخی ، شهین(1381)، بررسی علل همسرآزاری در استان ایلام (تهران: اولین همایش ملی آسیبهای اجتماعی ایران ).فرجاد، محمدحسین (1374)، رودررو با مشکلات و اختلالات روانی – درمانی خانواده (تهران: انتشارات بدر، چاپ دوم)
21- قائمی، علی (1366)، کودک و خانواده نابسامان ، (تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول)
22- قائمی، علی (1375)، نظارت حیات خانواده در اسلام، (تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول)
23- قاسم زاده، فاطمه (1376)، تنگناهای زندگی زنان (تهران: فرهنگ توسعه، شماره32)
24- کریمی، یوسف(1385)، روانشناسی اجتماعی (تهران: نشر ارسباران، چاپ دوم)
25- محمدی، زهرا(1382)، پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران (تهران: انتشارات روشنگران ومطالعات زنان ، چاپ اول)
26- مولاوردی، شهیندخت (1378)، علل و ریشه های خشونت علیه حقوق زنان ،(تهران:مجله زنان، شماره 10)
27- مافی ، مهوش(1381)، بررسی ویژگیهای روانشناختی مرتکبین خشونتهای خانوادگی (تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا)
28- نیک خلق، اکبر و وثوقی، منصور (1379)، مبانی جامعه شناسی (تهران: نشربهینه، چاپ اول)
مروری بر مطالعات و تحقیقات پیشین
هر پدیده دارای سابقه یا پیشینه ای است و تحقیق در امور اجتماعی و انسانی از همین دیدگاه با تحقیقات فیزیکی و طبیعی تمایز دارد. پدیده های اجتماعی وابسته به گذشته اند و در زنجیره ای از تداوم جای می گیرند هویت آنان بدون در نظر گرفتن گذشته ای که در آن تکوین وتبلور یافته اند به دست نخواهد آمد
لذا همان طورکه شناخت درست باید با توجه به تمامی شرایط فعلی پدیده صورت گیرد گذشته تاریخی آن را نیز باید مورد توجه قرار داد بدینسان بدرستی می توان گفت هر تحقیق درست متضمن شناخت تحقیقات پیشین است ( ساروخانی، 1375 : 146 )
نیومن اهدافی را برای مرور و نقد ادبیات بر می شمارد که عبارتند از
1 – نشان دادن آشنایی با مجموعه ای از اطلاعات و اثبات کار
2 – نشان دادن جهتهای تحقیقات قبلی و نحوه ارتباط تحقیق فعلی با تحقیقات قبلی
3 – منسجم نمودن و خلاصه کردن دانسته های موجود در یک زمینه
4 – یادگیری از دیگران و برانگیختن ایده های جدید ( نیومن به نقل از زنگنه، 1380 : 17 – 16 )
بنابراین در این پژوهش نیز تحقیقات و مطالعات انجام شده توسط دیگران در زمینه خشونت شوهران علیه زنان در خانواده را در دو بخش مطالعات و تحقیقات داخلی و خارجی مرور خواهیم کرد
مطالعه و تحقیقات داخلی
هر چند در زمینه مسائل مختلف خانواده در ایران تحقیقات مختلفی صورت گرفته شده اما در زمینه خشونت خانوادگی به خصوص خشونت شوهران علیه زنان در خانواده تحقیقات بسیار اندکی صورت گرفته است ولی متفکران اجتماعی و انسانی بر اساس مشاهدات و تجربیات خود و نتایج پژوهشگران داخلی و خارجی به صورت نظری به توصیف مسئله خشونت شوهران علیه زنان در خانواده و علل و ریشه های آن پرداخته اند لذا مطالعات و تحقیقات داخلی را دو بخش مطالعات نظری و تحقیقات عملی طرح می نماییم
مطالعات و تحقیقات نظری
شهلا اعزازی
در مقاله ای تحت عنوان ( خشونت خانوادگی بازتاب ساختارجامعه ) معتقد است که ساختار اجتماعی جامعه ایران ویژگیهای پدرسالارانه و منابع کمیاب اجتماعی در اختیار مردان است و به صور مختلف از دسترسی زنان دور نگه داشته می شود و به همین دلیل خشونت خانوادگی در ایران به صورت آشکار هم در اماکن عمومی و هم در خانواده ها اعمال می شود اما در خانواده بیشتر اتفاق می افتد. برخلاف کشورهای غربی که جامعه خشونت نسبت به زنان در اماکن عمومی را مجاز نمی داند، جامعه ما اعمال خشونت مرد نسبت به زنان را تا حدودی متعارف می داند و تحمل می کند ( مگر آن که از اندازه متعارف بیشتر باشد ) و خشونت مرد نسبت به زن را جزئی از رابطه زناشوئی می داند و به همین دلیل زنان و مردان هم آن را امری طبیعی می دانند ( اعزازی 1377 : 50 – 48 )
شهیندخت ملاوردی
در مقاله ای تحت عنوان ( علل و ریشه های خشونت علیه زنان ) مهمترین علل خشونت نسبت به زنان را مناسبات نابرابری میان زن و مرد در برخورداری از قدرت ( از نظر روابط کاری و اقتصادی از نظر روابط خانوادگی در زمینه روابط علمی و آموزشی ) خبیت الگوهای فرهنگی نشات گرفته از سنتهای غلط و عقاید قالبی و متعصبان نظریه پنهان کاری طرح ها و روش های حل وفصل درگیریها و اختلافات تصور و اعمال حکومتها تاثیر سوابق کودکی ( چرخه خشونت ) تاثیر رسانه های گروهی، تحریک قربانی خشونت ، استعمال بد مواد و داروها و الکل عوامل موقعیتی و ویژگیهای شخصیتی ذکر می کند ( مولاوردی 1378 )
فاطمه قاسم زاده
در مقاله ای تحت ( عنوان تنگناهای زندگی زنان ) بر آن است که تنگناهای زندگی زنان فراوان و متنوع است اما برخی از آنها از اهمیت بیشتری برخوردار است مهمترین این مشکلات شامل موانع مربوط به اشتغال و آموزش محدودیتهای ارتباطی، عدم حمایتهای قانونی، بالاخره خشونت و بد رفتاری با زنان است که از پدیده های رایج در جامعه است که به صورت فیزیکی و کلامی و سایر اشکال انجام می گیرد. در مقابل خشونتهای فیزیکی مرد تنها کاری که زن می تواند انجام دهد این است که در صورت بروز ضرب وجرح به پزشکی قانونی مراجعه و طول درمان دریافت کند در آن صورت مرد تعهد می کند که همسر خود را نزند و در صورت تکرار جریمه ای به او تعلق می گیرد اما طی این مسیر طولانی با چند مشکل اساسی از جمله ترس از شکایت کردن، عدم اطلاح زنان از حق قانونی خود و نحوه انجام آن، عدم مجازات لازم برای شوهر در قبال بد رفتاری با زنان مواجه است اما خشونت کلامی که هیچ مرز وحدی ندارد و چون آثاری از خود بر جای نمی گذارد قابل شکایت هم نیست در نتیجه به صورت فراوان در خانواده های ما رواج دارد ( قاسم زاده، 1376 : 31 )
مطالعات و تحقیقات عملی
مهرانگیز کار
در کتاب ( پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران ) که پژوهشی توصیفی از خشونت علیه زنان در خانواده است معتقد است که خشونت علیه زنان در ایران در دو حوزه خصوصی و عمومی اتفاق افتاده است حوزه خصوص شامل کلیه خشونتهایی است که در محیط خانواده چه در خانه پدر و چه در خانه همسر بر زنان اعمال می شود. خشونت افراد مذکر در خانواده های ایرانی برای فرزندان دختر اصل پذیرفته شده ای است که در غیاب پدر سایر افراد خود را مجاز به مداخله در امور دختران خانواده و اعمال خشونت نسبت به آنها می دانند. عدم وجود فضای مناسب در خانواده برای رشد شخصیت و اعتماد به نفس دختران، عدم آزادی دختران در زمینه خروج از منزل، عدم آزادی دختران در انتخاب همسر محرومیت از تحصیل و پرداختن به کار خانه داری تبعات ریاست بی قید و شرط مرد در خانواده به صورت تهدید، ناسزاگویی، تحقیر، کتک زدن، کنترل رفت و آمدهای دوستانه و خانوادگی، ایجاد محدودیتهای مالی و سوء رفتارهای جنسی از جمله خشونتهایی است که در حوزه خصوصی نسبت به زنان در ایران اعمال می شود
نیره نوکلی
در مقاله ای تحت عنوان ( جامعه شناسی در خانواده ) به عواملی که در کاربرد خشونت اشاره نمود که عبارتند از
شیوه همسر گزینی، خودمانی بودن خلوت خانه، نابرابری، الگوهای آموزشی در فرآیند اجتماعی شدن بستر اجتماعی و فرهنگی مساعد وی معتقد است که امروزه ازدواج بصورت یک معامله با تشریفات خاصی در آمده است و حتی در بعضی از ازدواجها دختر و پسر نقش چندانی در انتخاب همدیگر نداشته اند بلکه این ازدواجها بر اساس مصالح خانواده صورت گرفته اند که نتیجه آنها عدم تفاهم در زندگی زناشویی و در گیری و اختلاف و در نهایت طلاق است
عامل دیگری که می تواند زمینه ساز خشونت باشد خلوت خانه است و چون امور خانوادگی خصوصی تلقی می شود. غریبه ها کمتر می توانند خشونت را مهار کنند وی همچنان به فشارهای اقتصادی و گسیخته شدن روابط خویشاوندی به عنوان عواملی موثر در بروز خشونت اشاره کرد
از آنجا که مردان در خانه از قدرت بیشتری برخوردارند و دسترسی بیشتری به منابع کمیاب ( قدرت، ثروت، احترام ) دارند در نتیجه هنگام بروز اختلاف در خانواده تنها راه حل کردن آن استفاده از خشونت می دانند و حتی مردان استفاده از خشونت را طبیعی قلمداد می کنند چرا که آن را تحت عنوان مساله تربیت اعضای خانواده یاد می کنند. او معتقد است که مهمترین عاملی که به خشونت در خانواده دامن می زند حمایت اجتماعی و فرهنگی و قانونی گسترده در مورد کاربرد نیروی بدنی در خانواده است در همه دنیا از پدر و مادر انتظار می رود که فرزندان نابهنجار خود را ادب کنند و حتی کتک زدن آنان یک امر طبیعی قلمداد می شود در ایران هم بستر فرهنگی دست به دست فرهنگ قانونی داده تا خشونت در خانواده را تقویت کند. وجود فرهنگ پدرسالارانه و زن ستیزانه در ادبیات و معارف و قوانین ما به وضوح به چشم می خورد که در آن زن را جنس ضعیفته و یا حتی هم مرتبه حیوانات تلقی می کنند برای مثال: ملاصدرا شیرازی مقام زن را تا حد حیوانی که برای نکاح آفریده شده پایین می آورد و حتی ملا هادی سبزواری در توجیه این حیوان شمردن می نویسد : این که زن را در جمع حیوانات نوشته است ایمای لطیفی است که زنان به واسطه سستی عقل وجودشان در ادراک جزئیات و نیز نگرش به زخارف دنیوی نزدیک است که به حیوانات زبان بسته ملحق شوند. سیرت و منش اغلب زنان مثل حیوانات است اما خداوند آنان را به صورت انسانی آفریده است تا مردان از دوستی و نکاح با آنها متنفر نباشند چنین نگرشی به ویژه هنگامی که در قوانینی چون دیه و قصاص و سرپرستی و حضانت پشتوانه ای می یابد مجوزی است برای خشونت در حق زنان ( توکلی، 1379 :189 – 187 )
در پژوهش تحت عنوان ( بررسی عوامل بر میزان خشونت مردان نسبت به زنان در خانواده ) در سال 1382 انجام داده است و در این پژوهش از روش پیمایشی تحلیلی توصیفی و تکنیک پرسشنامه ای استفاده کرده است حجم نمونه او 530 نفر از زنان متاهل ساکن شهر بوشهر که مدت یک سال از ازدواج آنها می گذرد می باشد
نتایج تحقیق او نشان می دهد که متغیرهای تفاوت سنی زوجین، تجربه مشاهده و خشونت والدین توسط زوجین در خانواده خاستگاه، میزان تحصیلات شوهر دارای رابطه مثبت و معنی داری با انواع خشونت شوهران علیه زنان در خانواده می باشد
فائزه محمدی
به دلیل شیوع این پدیده در خانواده ها مطالعه حاضر بنا دارد به بررسی رابطه بین خشونت علیه زنان در خانواده و عوامل اجتماعی موثر برآن بپردازد هدف این تحقیق شناخت میزان شدت و نوع این پدیده در شهر روانسر می باشد . پژوهش حاضر ضمن بررسی خشونت علیه زنان به بررسی مولفه های دیگری همچون زمینه های خطر ساز در خانواده مبدا، شیوه جامعه پذیری نقش های جنسیتی ،نقشها، منابع و نظریه شبکه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش زنان متاهل شهر روانسر می باشد که حداقل یک سال از ازدواج آنها گذشته باشد. نمونه گیری سیستماتیک می باشد و از جمعیت نمونه 200 نفر اطلاعات توسط پرسشنامه همراه با مصاحبه جمع آوری شده است
بر طبق یافته های پژوهشی بین تصور اقتدار گرایانه مردان نقش خود و خشونت علیه زنان رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد. همچنین زمینه های خطر ساز در خانواده مبدا کمک و همکاری شوهر در کار منزل، سرمایه اجتماعی شبکه، سرمایه فرهنگی زنان و سرمایه اقتصادی خانواده با خشونت علیه زنان رابطه معکوس و معنی داری وجود دارد
مهوش مافی
پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگیهای روانشناختی مرتکبین خشونت خانوادگی انجام گرفته است. این تحقیق از نوع علی – مقایسه ای می باشد برای این منظور 30 زوج از خانواده های درگیر در خشونت زناشویی مراجعه کننده به مجتمع قضایی خانواده به طور نمونه در دسترس انتخاب شدند و نیز 30 زوج از خانواده های عادی منطقه 7 آموزش و پرورش شهر تهران به صورت تصادفی انتخاب شدند
ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه می باشد. نتایج حاصل از پژوهش مبنی بر این است که بین اعتیاد و خشونت زناشویی و شاهد یا قربانی خشونت والدین رابطه معناداری وجود دارد
اکرم عبدی پور
جامعه آماری زنان کتک خورده هستند زنانی که علارغم مورد خشونت جسمی قرار گرفتن این وضعیت را تحمل کرده اند. نمونه آماری پژوهش نمونه موردی ده موردی است و واحد نمونه فرد است. ابزار گرد آوری اطلاعات عبارتند از مصاحبه حضوری عمیق همراه با پرسشنامه تنظیم شده و مشاهده مشارکتی روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، تحلیل محتوای توصیفی می باشد
مطالعات و تحقیقات خارجی
در کشورهای خارجی از دهه هفتاد خشونت خانوادگی به عنوان یک مسئله اجتماعی مطرح و مورد پژوهش قرار گرفت به همین علت تحقیقات خارجی انجام شده درباره خشونت خانوادگی به ویژه خشونت همسران علیه زنان در خانواده فراوان است که هر چند هر پژوهشی به جنبه خاصی از این مسئله و از زاویه ای خاص به آن نگریسته است اما به طور کلی تمام ابعاد و جنبه های مختلف آن مورد پژوهش قرار گرفته است که مروری بر آن خواهیم داشت
( ریچارد گلز )
در پژوهش تحت عنوان ( نداشتن سر پناه و پویایی اجتماعی خشونت در ازدواج) که بر روی 80 خانواده در نیویورک که از طریق مصاحبه صورت گرفت وی معتقد است که خشونت خانوادگی بیشتر در منزل روی می دهد و شدت خشونت ، تجربه خشونت در دوران کودکی و منابع اقتصادی اجتماعی، نداشتن سر پناه و محدودیتهای بیرون در ادامه زندگی زن با شوهر خشونتگر تاثیر می گذارد ( گلز به نقل از ماریا روی، 1377 : 102 – 77 )
( ماریا روی )
تحقیقی روی 16 زن آمریکایی که خواهان راه ملی برای مشکلات بوده اند صورت داده است او در تحقیق خود 9 عامل موثر در ایجاد خشونت را بیان می کند
مشارکت بر سر پول، حسادت، مسائل جنسی، مصرف الکل یا مواد مخدر، اختلاف بر سر فرزندان، بیکاری شوهر، علاقه زن به کار بیرون از منزل، بارداری، مصرف الکل یا مواد مخدر از طرف زن ( ماریا روی، 49 : 1377 )
در تحقیقات خود پیرامون خشونت خانوادگی به این نتیجه رسیده اند که فرهنگ و ساختار خانواده های معمولی شرایط لازم را برای به کارگیری خشونت علیه زنان و کودکان فراهم می آورد. زندگی روزمره خانوادگی، تضادها و مشکلات فراوانی را دامن می زند به استثنای درصدی از خانواده ها که مشکلاتشان را از طریق گفتگو حل می کنند در اکثرخانواده ها حرف آخر را فرد قوی تر می زند و اگر حرف او کارگر نیافتد برای تثبیت موقعیت خود دست به خشونت می زند
( مهرداد درویش )
استاد دانشگاه در سوئیس در تحقیقاتی که در مورد خشونت علیه زنان انجام داده است به نتایج زیر دست یافته است
تفاوتهای فرهنگی از دلایل بروز خشونت در خانواده است. در طبقات کم درآمد اجتماع و برخی گروههای قومی هنجارهای فرهنگی وجود دارد که اعمال خشونت را تسهیل می کند و حتی مشروع می کند به عبارت دیگر خرده فرهنگ حاکم بر این گروهها نسبت به فرهنگ حاکم در جامعه مدرن مردانه تر و به گونه ایست که حتی واکنش خشونت آمیز نسبت به جزئی ترین مسائل را نیز توجیه می کند. به نظر وی خشونت در میان طبقات اجتماعی پایین یا برخی گروههای قومی از آن رو بیشتر است که زنان این گروهها کمترین منابع قدرت عینی و ذهنی برای مقابله با سلطه طلبی شوهرانشان را در اختیار دارد. چه فرهنگ و روابط مردسالارانه در جامعه و در خانواده ضعیف تر باشد خطر توسل به خشونت کاهش می یابد . همچنین وی معتقد است که ریشه خشونت اساساً در تضاد در منافع است . رفتارهای خشونت آمیز بدون تضاد منافع نه ضرورت می یابد و نه کاربردی دارد تفاوت و تضاد علایق در خانواده بخشی از ساختار خشونت است. وی بیان می کند که فشارهای ناشی از انزوا نیز ممکن است ارتکاب به خشونت را در مردان و تن دادن به آن را در زنان افزایش دهد همچنین در میان شخصیتهای پرخاشگر و خود شیفته نیز احتمال بروز خشونت بیشتر است ( درویش پور 1378 : 55 )
شرایط اجتماعی زندگی زنان و مردان
به نظر می رسد که هر چند در یک جامعه زنان و مردان با یکدیگر زندگی می کنند اما شرایط زنان با مردان با توجه به خطراتی که در حوزه عمومی و خصوصی برای آنان وجود دارد پر مخاطره تر از مردان است. زنان در خانه و اماکن عمومی و شغلی در معرض پدیده ای قرار دارند که به تازگی – از حدود چند دهه قبل – مورد توجه قرار گرفته است و از آن به عنوان خشونت علیه زنان نام می برند هر چند که مردان نیز تحت شرایط ناامن جامعه قرار دارند اما با توجه به خشونت علیه زنان مردان نه تنها از این نوع خطر به دور هستند بلکه بر عکس عاملین خشونت در نظر گرفته می شوند
نگرش عمومی در اکثر جوامع نه تنها این است که زنان باید این شرایط را تحمل کنند بلکه معمولا نقش مردان به عنوان عاملین خشونت نیز از نظر مخفی می ماند. در این جایگاه متوجه آن مردانی که با هر نوع خشونت مخالف هستند نیست طبیعتا در هر جامعه ای مردان با سطح شعور و آگاهی بالایی وجود دارند که بر ضد هر نوع عمل خشن نسبت به هر کس می باشند آن چه بیشتر مد نظر است ساختار کلی جامعه است که زنان و مردان را وادار به قبول زندگی در شرایط خشن می سازد. خشونت علیه زنان دیگر پدیده ای پنهان نیست بلکه به صورت آشکار در جوامع شناخته شده است. با وجود آن اقدامات جهت از میان بردن اشکال متنوع آن به سختی انجام می گیرد. اقدامات قانونی و اجتماعی جهت مقابله با مجرمین نامشخص است. آن چه که از دیرباز وجود داشته و هنوز هم تبلیغ می شود درخواست از زنان جهت تغییر رفتار از طریق اعمال محدودیت بر رفتار و آزادی های طبیعی و اجتماعی خود می باشد تا در شرایط مخاطره آمیز قرار نگیرند حتی در مواردی به ویژه در مورد خشونت های خانوادگی به جای سعی در از میان بردن خشونت از زنان تغییر رفتاری مناسب با در خواستهای مردان درخواست می شود
خشونت علیه زنان و ورود آنان به مباحث علمی و افکار عمومی حاصل تلاش و کوششهایی است که به صورت عمده از جانب زنان و جنبشهای آنان صورت گرفته و بر جهانی بودن این پدیده تا کنون تاکید کرده اند به طوری که مشخص شده که خشونت علیه زنان خاص کشور یا دوره تاریخی خاص نبوده به ویژگیهای فردی افراد و هم چنین ویژگیهای نژادی، طبقاتی، قومیتی، مذهبی ارتباطی نداشته و در میان افراد با سواد و بی سواد، افراد با درآمدهای بالا و پایین مشاهده می شود. در هندوستان[1] به قتل دخترانی به دست همسران یا اقوام همسر به علت کمبود میزان جهیزیه ای که به خانه شوهر آورده اند – اشاره می شود و در مصر و برخی از کشورهای شمال آفریقا از ختنه کردن دختران با وسایل ابتدایی و بدون رعایت موازین بهداشتی نام می برند که اگر منجر به مرگ یا نقص عضو دایمی نشود در نهایت باعث از میان بردن میل جنسی زنان برای همیشه می شود
نتیجه تلاشهای فراوان زنان در آشکار کردن خشونت علیه زنان باعث شد که در کنفرانس پکن از دولتهای عضو منجمله ایران درخواست شد که اقداماتی جهت بهبود شرایط زندگی زنان در کشورهای خود به عمل آورند از جمله محورهایی که باید در این زمینه مورد توجه خاص قرار گیرند خشونت علیه زنان در تمام ابعاد خود می باشد
وظایفی که کنفرانس پکن بر عهده اعضاء خود گذاشته در محور خشونت به شرح زیر است
1 – به کارگیری اقدامات موثر برای ممانعت و از میان بردن خشونت علیه زنان
2 – بررسی دلایل و نتایج خشونت علیه زنان وبررسی موثر بودن اقدامات پیشگیری
3 – از میان بردن خرید وفروش زنان ( بردگی جنسی ) و حمایت از قربانیان خشونت ناشی از فحشا
نکته ای که ذکر آن لازم است این است که نباید گمان برد خشونت علیه زنان پدیده ای است که در شرایط امروزی ظهور کرده بلکه باید توجه داشت که نتایج بررسیهای متعدد با وجود مشکلاتی که در مورد منابع اطلاعاتی وجود ندارند مشخص کرده اند که خشونت علیه زنان دارای سابقه تاریخی طولانی[2] است. در سالهای اخیر به علت دگرگونیهای که در شرایط اجتماعی و نگرش متفاوتی که نسبت به حقوق اجتماعی و فردی افراد جامعه به وجود آمده است برای اولین بار گوشه هایی از این پدیده تاریخی روشن اشاره شده است اما هنوز این یقین وجود دارد که آن چه تحت عنوان خشونت علیه زنان گزارش و ثبت می شود بخش نا چیزی از واقعیت را در بردارد
تعریف خشونت [3]
با وجود آنکه در دهه های اخیر مقاله ها و کتابهای بسیاری در زمینه خشونت چاپ شده و بررسی های بسیار زیادی در این زمینه انجام گرفته شده است هنوز مشکلات زیادی در مورد این پدیده وجود دارد وطبیعتا در طول زمان افراد دخیل در بررسی خشونت سعی داشته اند مشکلات نظری و عملی آن را از بین ببرند اما با این وجود هنوز یکی از مشکلات اصلی آن تعریف خشونت است در اینجا تعاریفی از خشونت که محققان ارائه کرده اند آورده می شود ( اعزازی 1380 : 23 )
اولین تعریفی که گلز و اشتروس در مورد خشونت گفته اند
‹‹خشونت رفتاری با قصد ونیت آشکار یا رفتاری با قصد و نیت پنهان اما قابل درک برای وارد کردن آسیب فیزیکی به فرد دیگر است ››
از ویژگی های مهم این تعریف این است که اولا تاکید بر قصد و نیت فرد جهت وارد کردن آسیب به دیگری است اما شدت جراحات مورد نظر نیست و در ثانی تاکید این تعریف بر خشونتهای فیزیکی است و انواع دیگر را شامل نمی شود
محقق دیگر خشونت پلوکه در سال 1983 خشونت را چنین تعریف کرده است : خشونت رفتاری آگاهانه در نظر گرفته می شود که نتایج احتمالی آن ایجاد آسیب فیزیکی یا درد در فرد دیگر است
طبق تعریف مگارژی : ‹‹خشونت به معنای اشکال افراطی پرخاشگرانه است که احتمالاباعث آسیبهای مشخصی به قربانی می گردد ›› و یا ‹‹ خشونت را کاری عمدی که هدف آن ایجاد آسیبهای اجتماعی به دیگران باشد تلقی می کند ›› ( فرجاد 1374 : 156 )
طبق گفته مهرداد درویش پور
‹‹ خشونت را عملی آسیب رسان دانست که فردی برای پیشبرد مقاصد خویش انجام می دهد و صرفا جنبه فیزیکی ( بدنی ) ندارد بلکه ممکن است ابعاد فحاشی، تحقیر روانی منزوی، کردن فرد، دادو فریاد، ابعاد جنسی و آزار و مزاحمت جنسی و تجاوز و ابعاد اقتصادی، شکستن وسایل زندگی و ; هم به خود بگیرد ›› ( درویش پور 1378 : 50 )
گالتونگ[4] معتقد است که زمانی از خشونت نام می بریم که افراد آن چنان تحت تاثیر قرار گرفته باشند که گمان برند قابلیتهای جسمانی و روانی آنان کمتر از قابلیت های واقعی آنها است
انواع خشونت های زیر را در برابر هم قرار داد
1 – خشونت ساختاری در برابر خشونت فردی
2 – خشونت آشکار در برابر خشونت پنهان
3 – خشونت هدفمند در برابر خشونت بدون هدف
4 – خشونت فیزیکی ( بدنی ) در برابر خشونت روانی (اعزازی،1380 : 26 )
فمینیستها[5] خشونت علیه زنان را به این صورت تعریف می کنند
خشونت مردان ( شوهران ) علیه زنان که به شکل خشونت فردی و مستقیم و به صورت خشونتهای جسمانی و روانی آشکار و پنهان بروز می کند. هدف از خشونت تاثیر گذاری شوهر بر زنان است تا امکان به واقعیت در آوردن واقعیتهای بالقوه را کاهش دهد. خشونت بدنی آشکار رفتاری است که یکبار یا بیشتر به قصد وارد کردن جراحات یا ایجاد درد در قربانی صورت می گیرد. خشونت بدنی پنهان زمانی صورت می گیرد که قربانی درک می کند باید رفتار و محدوده آزادی رفتار خود را کاهش دهد
سازمان ملل متحد در مورد از بین بردن اعمال خشونت بر زنان خشونت را این گونه تعریف می کند
‹‹ خشونت جسمی جنسی و روانی که در خانواده رخ می دهد توصیف می کند اما آن را محدود به موارد یاد شده نمی داند بلکه ضرب و شتم سوء استفاده جنسی از دختر بچه ها در محیط خانواده خشونت مربوط به جهیزیه تجاوز زناشویی و سایر اعمال سنتی آزار دهنده زنان خشونت غیر همسر و خشونت وابسته به استثمار را نیز شامل می شود .››
‹‹ هر گونه عمل خشونت آمیز مبتنی بر جنسیت که لزوما یا حتما منجر به آسیب یا رنج جسمانی یا روانی بشود تهدید به ایجاد محرومیت م محدود ساختن آزادی فرد در حیات اجتماعی و در قلمداد و زندگی خصوصی ›› .( مهرانگیز کار، 291 – 16 : 1379 )
خشونت استفاده عمدی از نیرو یا قدرت فیزیکی ارعاب یا تهدید بر خود یا دیگری یا علیه یک گروه یا جامعه ای است که منجر به آسیب روانی، سوء رشد، و تکامل یا محرومیت و یا احتمال زیاد وقوع این موارد می شود ( رفیعی فر، 1380 : 138 )
خشونت خانوادگی و تعریف آن
موسسه ملی بهداشت روان ( 1992 ) خشونت خانوادگی را چنین تعریف می کند
‹‹ اعمالی که به طور فیزیکی یا هیجانی مضر هستند یا به صورت بالقوه منجر به آسیب بدنی می شود همچنین شامل زورگویی یا تجاوز جنسی تهدید بدنی تهدید به کشتن یا آسیب رساندن محدود نمودن فعالیتهای عادی سلب اختیار و محرومیت از دسترسی به منابع ›› (آمرمان و هر سن به نقل از مهوش مافی 1381 : 26 )
تعریف پذیرفته شده بین المللی از خشونت علیه زنان
قطنامه حذف خشونت علیه زنان که بر گرفته از اجلاس عمومی سازمان ملل در سال ( 1993 ) بود خشونت علیه زنان را چنین تعریف می نماید
‹‹ هر رفتار خشن و وابسته به جنسی که موجب آسیب جسمی، روانی و یا رنج زنان شود شامل
تهدید، اجبار و یا سلب اختیار و آزادی صورت گیرد و یا در جمع و در خفا صورت گیرد ( رفیعی فر، 1380 : 30 )
اشکال خشونت علیه زنان
1 – خشونت های بدنی ( حسی )
خشونتهای جسمانی علیه زنان به شیوه های گوناگونی ممکن است صورت گیرد مانند : کتک زدن شکنجه و قتل این نوع خشونت به هر گونه رفتار غیر اجتماعی که جسم زن را مورد آزار قرار دهد اطلاق می شود
پیامد خشونت جسمی می تواند شکستگی اعضا ء پارگی زخمها بریدگیها کبودیها جراحات داخلی ضربه مغزی عدم توانایی در وضع حمل سقط جنین بیماری های جنسی و ;. باشد
2 – خشونتهای روانی
رفتاری خشونت آمیز است که شرافت، آبرو، اعتماد به نفس و شخصیت زن را خدشه دار می کند این رفتار به صورت انتقاد ناروا، بد دهنی، توهین[6] ، تمسخر، فحاشی، متلک، تهدیدهای مداوم به طلاق دادن یا ازدواج مجدد کردن اعمال می شود که به سختی قابل بررسی و اندازه گیری است و در بسیاری از موارد تاثیر محرز ترس از خشونت بدنی دارد این نوع خشونت باعث مشکلات زیادی برای خانواده و به خصوص زنان می شود : مانند گریز از مشارکت در امور اجتماعی از کار افتادگی ادراکی انواع افسردگی ها عدم کفایت زن در مدیریت خانواده از بین رفتن اعتماد به نفس بازسازی رفتار خشونت آمیز در بچه ها عدم موفقیت کودکان در تحصیل عدم کار این زن در محیط کار از دست رفتن استعدادهای بالقوه زن از دست دادن اعتبار اجتماعی و خانوادگی و دست زدن به خودکشی
3 – خشونت جنسی
به هر گونه رفتار غیر اجتماعی اطلاق می شود از لمس کردن تا تجاوز را در برمی گیرد این نوع خشونت ممکن است در حیطه زندگی خصوصی زناشوئی و خانوادگی اتفاق بیفند و به صورت الزام به تمکین از شوهر یا رابطه محارم به یکدیگر در حلقه زناشوئی و خانوادگی اتفاق بیفتد و به صورت الزام به تمکین از شوهر یا رابطه محارم به یکدیگر در حلقه خویشاوندی علیه زن اعمال گردد در حیطه زندگی اجتماعی نیز از سوی فرد ناشناس تحقق می یابد. زنانی که مورد خشونت جنسی قرار می گیرند دچار صدمات روانی، عصبی و عاطفی می شوند که بر کل رفتارهای آنان نسبت به جنس مرد تاثیر می گذارد. گاهی زنان صدمه دیده در زندگی جنسی دچار سردی و افسردگی شده و نفرت و ترس از جنس مرد را هرگز در زندگی خانوادگی و اجتماعی خود از یاد نمی برند
– 4خشونتهای اقتصادی ( مالی )
در بسیاری از نقاط جهان زنان نیروی کار بی دستمزد هستند و باید تا آخر عمر از خانواده خود مراقبت کنند بدون آنکه امنیت اقتصادی داشته باشند آنان دسترسی به منابع اقتصادی ندارند و به همین خاطر تا آخر عمر وابسته به مرد خانواده و یا افراد مذکر باقی می مانند. افراد مذکر خانواده گاهی حتی زنان را از درآمد یا ارث محروم می کنند برخی از زنان بعد از ازدواج نیز به علت عوامل فرهنگی در خانه حبس می شوند و شوهرانشان اجازه اشتغال به آنان نمی دهد ( مهرانگیز کار، 1379 : 365 – 292 )
قتلهای ناموسی [7]
قتلهای ناموسی به کشته شدن دختران و زنان به دست همسران، پدران ، برادران و یا دیگر افراد مذکور خانواده به بهانه حفظ آبرو، ناموس پرستی و حیثیت گفته می شود. قتلهای ناموسی اوج امتیاز دادن است به مردان در نقش پدر – شوهر – برادر و خواستگار، به دلیل مرد بودن آنها این امتیاز را برای خود قایل اند و وقتی زن خلاف هنجارهای مورد انتظار آنها عمل می کند و یا فقط شبیه این کار برایشان به وجود می آید به خود این اجازه را می دهند که علیه این زن حکم قتل صادر کنند و آن را به اجرا بگذارند
در جامعه ای که روابط خونی و خانوادگی شدید باشد که هر بیگانه ای دشمن به حساب آید این چنین قساوتی سبب می شود تا خبر به گوش همه مردم برسد و حیثیت بربادرفته خانواده باردیگر برگرددو علاوه بر آن بقیه دختران و زنان عشیره و قبیله نیز خیال رفتار ناموسی به سرشان نزند تا به این ترتیب حریم خانواده و طایفه از نامحرمان در امان بماند ( ستوده، 1386 : 108 – 107 )
زن آزاری و موارد خشونت علیه زنان در خانواده
اشکال خشونت علیه زنان در خانواده مطابق با شرایط در زمینه های اجتماعی فرهنگی، سیاسی، اقتصادی جوامع با هم متفاوت است
ضرب و شتم زنان [8]
ضرب و شتم زنان در عین ضد ارزش تلقی شدن متداولترین شکل خشونت خانوادگی است که به طور مداوم و همیشگی امنیت و سلامت زنان را در خانواده مورد تهدید قرار می دهد و به صورت پدیده ای جهانی درآمده است که تنها در شکل و شدت آن متفاوت است. وجه بارز این خشونت به کارگیری نیروی جسمی یا روانی یا تهدید به استفاده از این نیرو از سوی شریک غالب زندگی است که به امکان بسیار زیاد این شریک زندگی مرد است و هدف او ارعاب بازیچه قرار دادن یا اجبار شریک زیردست است. در محدوده خانواده همواره خشونت از جانب فرد قدرتمند از نظر بدنی، اقتصادی، اجتماعی بر فرد زیردست اعمال می شود
و به همین دلیل وی را در موقعیت وابستگی به خود قرار می دهد وی به دلیل عدم آگاهی از حقوق خود قادر به پایان این وضعیت نیست چنین خشونتهایی غالبا انواع خشونتهای آزار دهنده را در برمی گیرد که در نهایت ممکن است به مرگ زن منتهی شود
آزار روانی برخلاف آزار و خشونت فیزیکی از نظر جسمانی قابل رویت نیست و به همین دلیل بررسی آن مشکل تر است
علاوه بر اعمال آزار خانوادگی از سوی شوهر اغلب و در برخی از نواحی و فرهنگهای خاص از سوی نزدیکان نسبی شوهر و کسانی غیر از همسر نیز خشونت و سوء رفتارهایی بر زنان اعمال می شود. گاهی اوقات این شوهر نیست که عامل آزار و خشونت است بلکه اطرافیان مرد با دخالتهای آزار دهنده خود سبب تلخکامی زندگی آنها شده و با مداخله های بیجا در زندگی خصوصی زن وشوهر باعث تحریک مرد شده و باعث می شوند تا آن مرد تحت تاثیر سخنان آنان باعث آزار و اذیت زنش شود
زن آزاری در خانواده و بویژه ضرب و شتم آنان پیوسته وجود داشته و اما در 20 سال اخیر این مشکل بصورت جدی و علنی مورد توجه و بررسی واقع شده است
از طرفی دیگر نگرشها و ارزشهای حاکم بر جوامع اعمال چنین اعمالی را بسیار شایع کرده است و در واقع در بسیاری از فرهنگها این حق به مرد داده شده است که زمانی که به زن خود سوء ظن یا بدگمانی پیدا کرده است به خاطر دفاع از شرف و عفت و حیثیت خود زن را به قتل برساند
تحقیقات انجام شده بیانگر آنست که خشونت جسمانی و یا روانی شوهر علیه زن در طی دوران آبستنی به عنوان یک اصل مهم برای سقط جنین غیر عمدی و نیز تولد کودکان با وزن پائین و بالاخره تولد کودکان ناقص الخلقه بشمار می آید
با وجود تحقیقات انجام شده در خصوص این خشونتها هنوز ابعاد و وسعت آنها بدلیل دور از چشم بودن و در دسترس نبودن اطلاعات و آمار دقیق و عدم گزارش بسیاری از موارد و سکوت در مقابل آنها بدلیل شرم و خجالت و یا بی اطلاعی و یا گناهکار دانستن خود در برابر شوهر بطور واضح مشخص نشده است
اصولا مشکل بودن حیطه بررسی از علل کمبود اطلاعات در این زمینه است و تحقیقات جامعه شناسی در مورد روابط درونی و واقعی خانواده بسیار مشکل است و از میان رفتارهای درونی خانواده و رفتارهای خشونت آمیز و رفتارهای جنسی جزو خصوصی ترین رفتارها تلقی می شود. به همین دلیل رفتار خشونت آمیز در خانواده نه تنها مورد تقبیح قرار نمی گیرد بلکه از افراد قربانی تقاضا می شود که خود را با شرایط موجود تطبیق دهند و خشونت را تحمل کنند
اعمال جنسی خشن زیانبار علیه زنان [9]
[1] – در سال 1989 در هندوستان 25470 نفر زن به دلیل نداشتن جهیزیه کافی در اثرخودکشی جان خود را از دست دادند.(ستوده، 1384: 13)
[2] – غزالی در کتاب خودنصحیت الملوک نوشته :«حکیمی زنی خواست کوتاه قد . گفتند : چرا تمام بالا نخواهی؟ گفت : زن چیزی بد است و به هر چیز کمتر بهتر »
[3] VIOLENCE
[4]-galtung
[5] – باور بر اینکه زنان و مردان برابرند و باید با حقوق یکسانی ارزیابی شوند (ستوده، 1384: 145)
[6] – غزالی در کتاب خود نصحیت الملوک نوشته : وقتی دو زن با یکدیگر مشورت می کردند. حکیمی از آنجا بگذشت و گفت : بنگرید که مار از مار، زهر به وام می ستاند (ستوده، 1380: 88)
[7] قتلهای ناموسی : یکی از آسیبهای اجتماعی شایع در میان برخی عشایر عرب ساکن خوزستان است . چندی پیش مردی سه دختر 7 ساله خود را به دلیل اینکه مشکوک شده بود که دایی دختر به وی تجاوز کرده برید اما بعدها ثابت شد که تجاوزی اتفاق نیافتاده است
[8] Batlering
[9] Tradi tionl practices harmful to woman